Uygurlarda Risalecilik Geleneği ve ‘Rengrizlik Risalesi’ (Tradition of Pamphlet Writing in Uyghurs and ‘Pamphlet of Dyers’)

Authors : âdem ÖGER

Pages : 151-183

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2016-05-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk kültürünün oluşum ve gelişim evrelerinde büyük öneme sahip olan Uygurlar, tarihin en eski devirlerinden beri ticaret yollarının önemli kesişme noktası olan merkezî bir coğrafyada yaşamaktadır. Günümüzde de kültürel kimliğini koruma ve sürdürme mücadelesi veren Uygurlar, 15. yüzyıldan 20. yüzyıl başlarına kadar Çağatay yazı dilini kullanmıştır. Dolayısıyla Uygurların yaşadığı coğrafyada yüzyıllar boyunca Çağatay yazı diliyle çok sayıda tezkire, risale, divan ve mesnevi tarzında eser kaleme alınmıştır. Bu eserler içinde özellikle risale ve tezkireler dikkat çekmektedir. Makalede ilk olarak Uygurlarda risale yazma geleneği ve risalelerin genel özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra geleneksel mesleklerden biri olan ip/kumaş boyacılığını konu alan ‘Risale-i Rengrizlik’ içerik bakımından tahlil edilmiştir. Çalışmanın sonunda ise risalenin hem transkripsiyonlu metnine hem de orijinal metne yer verilmiştir. Uyghur is of great importance in the formation and development phrases of the Turkish culture and they live in the central geography which is significant intersection point of trade routes from of old. Yet, nowadays Uyghurs which strive to protect and maintain their cultural identity used Chagatay written language from 15th century until the early 20th century. Therefore, in geography where Uyghurs lived with Chagatay written language a large number of collection of biographies, pamphlets, works in the style of diwan and mesnevi were written for centuries. Among these artifacts noteworthy are pamphlets and collection of biographies. Firstly, in this article information is given about the tradition of pamphlet writing of Uyghurs and the general characteristics of the pamphlets. Then, ‘Pamphlet of Dyers’ which included one of the traditional professions rope/ fabric dyeing were analyzed in terms of content. The transcribed text as well as the original text of the pamphlet have been included at the end of the study.
Keywords : Uygur, risale, Risale i Rengrizlik, Uyghur, pamphlet, Pamphlet of Dyers