Kül Tigin Yazıtının Güneydoğu Yüzünde Geçen “Tuygun” Sözcüğü Üzerine

Authors : âdem AYDEMİR

Pages : 35-66

Doi:10.24155/tdk.2020.127

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2020-03-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Göktürk Yazıtları’nın Vilhelm Thomsen ve Wilhelm Radloff ile başlayan okuma ve anlamlandırma çalışmaları günümüze kadar devam etmiş, yerli ve yabancı Türkologlar tarafından müstakil metin neşirleri yapılmış, çeşitli okuma ve anlamlandırma denemeleri gerçekleştirilmiştir. Bununla beraber yazıtların Türkiye Türkçesine aktarılması konusunda hâlâ sorunlar bulunmaktadır. Bu makalemizde Kül Tigin Yazıtı’nın güneydoğu yüzünde geçen ‘ıginsert ignore into journalissuearticles values(a);r oglinsert ignore into journalissuearticles values(a);ninsert ignore into journalissuearticles values(ı);ñinsert ignore into journalissuearticles values(ı);zda : tinsert ignore into journalissuearticles values(u);yguninsert ignore into journalissuearticles values(u);ñinsert ignore into journalissuearticles values(ı);zda : yinsert ignore into journalissuearticles values(e);gdi : iginsert ignore into journalissuearticles values(i);dür : insert ignore into journalissuearticles values(e);rtinsert ignore into journalissuearticles values(i); ginsert ignore into journalissuearticles values(i);z’ cümlesindeki ‘tuygun’ sözcüğünün cümle içinde yüklendiği anlam üzerinde durulacaktır. Nitekim Kül Tigin Yazıtı’nın güneydoğu yüzünde yer alan ‘tinsert ignore into journalissuearticles values(u);yguninsert ignore into journalissuearticles values(u);ñinsert ignore into journalissuearticles values(ı);zda’ sözcüğü, alanın uzmanları tarafından farklı okunan, farklı anlamlandırılan sözcüklerdendir. Sözcük, ‘taygun, toygun, ataygun, atıygun’ gibi farklı şekillerde okunmuş, ‘yüksek bir unvan; taylar, gençler, çocuklar, oğullar, erkek torunlar’ gibi anlamlar yüklenmiştir. Hâlbuki metnin bağlamına göre burada bulunması gereken sözcük, Eski Türkçe ‘tuygun’; ‘kartal <=> ruh/ can’ sözcüğü olmalıdır. Bu makalemizde hususiyle Kül Tigin Yazıtı’nın güneydoğu yüzünde geçen ‘tinsert ignore into journalissuearticles values(u);yguninsert ignore into journalissuearticles values(u);ñinsert ignore into journalissuearticles values(ı);zda’ sözcüğü, üzerinde durulmuştur. Öncelikle bu sözcükle ilgili okuma ve anlam denemelerine temas edilecek, ardından Türkçenin tarihî ve çağdaş metinlerinden hareketle görüşlerimiz ortaya konulacaktır. Çalışmayla elde edilen tespitler, değerlendirme ve sonuç bölümünde maddeler hâlinde verilecektir. Sonuç olarak makalede, Kül Tigin Yazıtı’nın güneydoğu yüzünde geçen; “ıginsert ignore into journalissuearticles values(a);r oglinsert ignore into journalissuearticles values(a);ninsert ignore into journalissuearticles values(ı);ñinsert ignore into journalissuearticles values(ı);zda : tinsert ignore into journalissuearticles values(u);yguninsert ignore into journalissuearticles values(u);ñinsert ignore into journalissuearticles values(ı);zda : yinsert ignore into journalissuearticles values(e);gdi : iginsert ignore into journalissuearticles values(i);dür : insert ignore into journalissuearticles values(e);rtinsert ignore into journalissuearticles values(i);ginsert ignore into journalissuearticles values(i);z” cümlesi üzerindeki mevcut teklifler eleştirel bir gözle tekrar değerlendirilecek ve hususiyle cümlenin anlamı hakkında yeni bir öneri getirilecektir.
Keywords : Kül Tigin Yazıtı, okuma ve anlam önerileri, tuygun sözcüğü