Dede Korkut Kitabında Erginlenme ve Bireyleşme Sürecinde Sınama Motifinin İşlevi

Authors : Rabia UÇKUN

Pages : 29-42

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2015-10-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsan davranışlarının kültürel temellere dayandığını ifade eden Philip K. Bock, “tüm antropoloji psikolojiktir” diye başladığı “İnsan Davranışının Kültürel Temelleri” adlı kitabını, “tüm psikoloji kültüreldir” diye bitirir. Türk kültürünün en önemli miraslarından biri olarak kabul edilen Dede Korkut Kitabı’nın âdeta bir sınamalar kitabı olduğunu söylemek mümkündür. Philip K. Bock’un tezinden hareketle; Dede Korkut Kitabı’nda yer alan on iki anlatma çerçevesinde, sınama motifi ve işlevleri tartışılmıştır. Dede Korkut Kitabı’ndaki sınamaların, kültürel bir eğitim süreci olduğuna dikkat çekilerek; bu sınamaların kendine özgü zamanı, mekânı, kuralı, ödül ve kazanımı, yaptırım ve cezası bulunan bir oyun gibi düşünülebileceği vurgulanmıştır. Sınama motifinin anlatmalardaki kullanımı dikkate alınarak sınıflandırılmış ve işlevleri incelenmeye çalışılmıştır. Sınama ve sınanmanın; aktif katılımlı bir öğrenme ve öğretim modeli olarak kişiyi bedenen ve ruhen hayata hazırlama, bireysel ve toplumsal bir kimlik oluşturma, kültürel ve toplumsal belleği kullanma, koruma ve aktarma, sosyal düzeni koruma ve sürdürme, ders verme, sembol davranışlarla toplum yapısındaki bozulmaya ve değer yargılarındaki değişime dikkati çekerek uyarma işlevi başta olmak üzere açık ve kapalı pek çok işleve sahip olduğu belirtilmiştir. Kahramanların yanı sıra, geçmiş ve şimdinin; eski ve yeninin de simgesel olarak sınandığı Dede Korkut Kitabı’nda; sınanan kişi ve kişiler, sınama çeşitleri, sınamanın yapıldığı ortamlar, sınamanın sembolik anlamı, sınamanın sonucu insert ignore into journalissuearticles values(ödül- ceza, kazanım- kayıp); ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir.
Keywords : Dede Korkut, sınama, motif, kültür, işlev, destan