Dìvânu Lugâti ’t-Turk’te Sesteş Sözcükler -2-

Authors : Faruk ÖZTÜRK

Pages : 507-522

Doi:10.32449/egetdid.477490

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2018-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Karahanlı dönemi eserlerinden ansiklopedik bir sözlük olan DìvÀnu LuàÀti ’t-Turk [=Türk Dilleri Sözlüğü ] Kâşgarî tarafından 1072 Ocak 25’te yazılmağa başlanmış, yazımı bittikten sonra incelemeler yapılarak eser dört defa düzeltilip yeniden yazılmış 1074 Şubat 10 Pazartesi tamamlanmıştır. DLT, Türkçe madde başlı, Arapça açıklamalı, kapsamlı bir sözlüktür. Ayrıca Türkçenin XI. yüzyıldaki dil özelliklerini belirtmesi bakımından ses ve yapı bilgisine ışık tutan bir dil bilgisi kitabı; Türk dünyasının kelime dağarcığını içeren bir sözlük; kişi, boy ve yer adları kaynağı; halk bilimi ve halk edebiyatı seçkisi; tarihe ışık tutan bir kitap; coğrafya ve kavimler bilgisi dallarında bir bilgi dağarcığı; kâinat anlayışını yansıtan bir kitap; dönemin tıbbî ve tedavi yöntemlerinden bilgi veren bir kaynak; kısaca değindiği her konuda Türkçenin en eski bilgi kaynağı olması dolayısıyla ilkliğinin korumaktadır. Bu çalışmada, ilk çalışmada incelenen úap, úa, aġ, yut, sÀp, um, teg, bölük, bulun, úurut, tΣgür-, aĢrış, toúuş, bilik, çıbıúan, öp, úız, burun, tΣbiz, ulÀġ, tawar, yel, kümüş, yinçgΣ, úaçaç, Ày, ot, yıġaç sözcüklerine ek olarak farklı köklerden ortaya çıkan sesteş sözcükler , kelime yapısının tesadüfen çakışması sonucunda ortaya çıkan sesteş sözcükler, morfoloji yoluyla ortaya çıkan sesteş sözcükler ve öz ve alıntı kelimelerin çakışması sonucunda ortaya çıkan sesteş sözcükler incelenmiştir
Keywords : DLT, sesteş sözcükler, Karahanlı Türkçesi