Dede Mezarındaki Sır: Ziyaret Fenomeni ve Kutsalın Tezahürleri

Authors : Ali SELÇUK

Pages : 61-72

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2013-01-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, Alevi değerler sisteminin Türk kültürü ile olan bağının, ziyaret fenomeni içinde kodlanarak varlığını sürdürüşünü Evci Tahtacı köyü Dede Ziyareti örneğinde anlayıcı bir eğilimle açığa çıkartmayı kendisine konu edinmiştir. Ziyaret fenomeni sosyokültürel yaşamı hem temsil eden hem de yaratan bir model olarak çeşitli kültlerin ortak anahtar eylemi olarak ele alınmıştır. Ziyaret fenomeninin atıfta bulunduğu değerler sistemine göre hem sosyokültürel yaşamı temsil ettiği hem de taşıdığı sembolik kodlar bağlamında sosyokültürel yaşamı yarattığı öngörülmektedir. Ziyaret fenomeninin kültürel değerler sistemi ile ilişkilendirilmesinde, köyde etkin olan pek çok kültün temel anahtar eylemi oluşu etkili olmuştur. Bu çerçevede olmak üzere bu varsayımın Evci Tahtacı köyü değerler sistemine atıfta bulunan çeşitli kültler örneğinde açığa çıkartılması hedeflenmektedir. Ayrıca, ziyaret fenomeninin kültürel değerler sisteminin kodlarını kırmaya imkân tanıyan anahtar bir eylem olma özelliği ile kültürel anlam dünyasının derinliklerinde uzanan temel kök paradigmalarla ilişkisinin açığa çıkartılması da amaçlanmaktadır. Tüm bunlara ilave olarak ziyaret ritüelinin sosyokültürel yaşamla etkileşiminin açığa çıkartılması da hedeflenmektedir. Zira, Bir ritüeldeki işlev kaybı sosyokültürel yaşamdaki dönüşümü haber vermektedir. Buna göre Tahtacı değerler sisteminde bir ritüel uzman ve karizmatik şahsiyet olan dedenin köyde bulunmayışına bağlı olarak cem ritüelinin yapılmayışı, Ali’nin tanrısal karakterindeki erimeyi işaret etmektedir. Öyle görünüyor ki süreç içinde sosyokültürel yaşamda yaşanan dönüşümler, Tahtacı değerler sistemi bünyesinde dönüşümler yaratmıştır. Bu çalışma, nitel bir yönteme göre Adana-Tufanbeyli’nin Evci köyünde gerçekleştirilmiştir. 2006-2009 yılları arasında yürütülmüş olan alan araştırmasının verileri esas alınmış, veriler katılımlı gözlem ve derinlemesine görüşmelerle toplanmıştır.
Keywords : Atalar kültü, dağ kültü, ağaç kültü, su kültü, kutsal, ziyaret, kutsalın tezahürü