CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA KARS-ERZURUM YÖRESİ ALEVİ-TÜRKMENLERİ VE ESAT URAS’IN BİR RAPORU

Authors : Murat ÇÜRÜKUĞURLU

Pages : 183-198

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2013-01-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Kars-Erzurum yöresindeki Alevi-Türkmenlerin durumuve dönemin önemli simalarından Esat Uras’ın, bölgedeki Alevi-Türkmenler ile ilgiliraporu hakkındadır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında, Erzurum-Kars bölgesinde CumhuriyetHalk Partisinin bölge müfettişi olarak görev yapan Esat Uras, bu raporunu dönemin ve mensupolduğu partinin siyasi-ideolojik bakış açısıyla kaleme almıştır. Çeşitli tarihlerde bölgeyegelmiş ve özellikle Ardahan ve Sarıkamış bölgelerinde yerleşmiş olan Alevi-Türkmenler, EsatUras’ın bölgede bulunduğu dönemde, kendilerine ait köylerde varlıklarını devam ettirmekteydiler.Bu köylerde yaşayan Alevi-Türkmenler, Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran kadrolarınüzerinde hassasiyetle durdukları bir bölgede bulundukları için, ayrı bir öneme sahipti. Rusyaile Türkiye arasındaki bu sınır bölgesi, 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra yaklaşık40 yıl boyunca Rusya’nın hâkimiyetinde kalmış ve 1918’de tekrar Anavatan’a kavuşmuştu.Bu süreç içerisinde, zaten çeşitlilik arz eden bölgedeki etnik ve dinî yapı, daha da karmaşıkhâle gelmişti. Bu durum hem bölge insanları hem de yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’ninyöneticileri açısından çeşitli sorunları beraberinde getirmişti. Sınır bölgesinde yaşayan Türkmenler,bölgenin bu özelliğinin getirdiği sıkıntıları, diğer unsurlarla birlikte yaşamışlardır.Ayrıca, sadece Alevi-Türkmen unsurlara mahsus birtakım sıkıntılar da tarih içerisinde ortayaçıkmıştır. Makalenin amacı, bölgedeki Alevi-Türkmenlerin Cumhuriyet’in ilk yıllarındakidurumunu, karşılaştıkları sıkıntıları, bölgedeki diğer unsurlarla ve Orta Anadolu’daki Alevi-Türkmenlerle ilişkilerini ve dönemin yöneticilerinin sınırdaki Alevi-Türkmenlere bakış açısını,başta Esat Uras’ın raporu olmak üzere, çeşitli belgelerle ortaya koymaktır.Anahtar Kelimeler: Cumhuriyet, Alevi, Türkmen, Kars, Erzurum
Keywords : Cumhuriyet, Alevi, Türkmen, Kars, Erzurum