KAZAK KÜLTÜRÜNDE NEVRUZ VE NEVRUZNÂME BAYRAMI RİTÜELLERİ, ÖZELLİKLERİ

Authors : Tattigul KARTAEVA, Gulnar HABİJANOVA

Pages : 107-124

View : 13 | Download : 5

Publication Date : 2017-06-09

Article Type : Research Paper

Abstract :Nevruz bayramı, Doğu takvimine göre Yeni Yılı karşılama bayramıdır. Nevruz bayramının tarihi ve önemi hakkındaki yazılı belgelerin çoğu Orta Asırlık Doğu bilginlerinin, Orta Asya’ya gelen araştırmacıların, seyyahların, eğitmenlerin ve Alaş aydınlarının çalışmalarından ibarettir. Kazaklar arasında bilinen Nevruz hakkındaki birçok belgeler, sözlü olarak ulaşmıştır. Ömer Hayyam’ın katkılarıyla oluşturulmuş takvimden başlayarak Nevruz’un ilk gününü gece ile gündüzün eşitlenmesi durumunda kutlama kalıplaşmıştır. Eski zamanlarda Nevruz’un yılın başlangıcı olarak kutlanması, takvimdeki yanlışlıklar sebebiyle yılın her döneminde değişmiştir. Eski ve orta asırdaki doğu memleketlerinde Nevruz kutlamaları Padişah saraylarına layık güzellik ve ihtişamla kutlanmıştır. Kazak Halkının Nevruz Bayramını kutlama şekli, diğer Doğu halklarına nazaran kendine has özellikler ile farklılıklar içermektedir. Geleneksel Kazak toplumunda Nevruz ayında yapılan “Nevruzname” adlı yeni yılı karşılama merasimleri birkaç gün sürmüştür. Öncelikle Kazaklar “Naurız köje” Nevruz çorbası diye adlandırılan, geleneksel anlamı olan aş pişirirler. Eski dönemlerdeki Kazaklar Nevruz bayramını birbirleriyle kucaklaşarak gerçekleştirilen körisü görüşme ritüeliyle başlatmışlardır. Nevruz bayramı zamanında körüsu kucaklaşarak selamlaşma , selt etkizer genç delikanlıların kızalara hediyeler vermesi , uyku açar kızların delikanlılara sofra hazırlaması , bel köterer büyükler için yemek hazırlama , ottan sekiru ateşten atlama , Кöşti alastau göçü ateşle temizlemek , Evliyaların kabrini ziyaret etmek, tatlı su içmek, moğal oşak kazuw, Kayırhan’ı taşımak, dörtgöz sarıayak iti öldürmek, çift mum yakmak, kauak sındıru kabak kırmak v.b. geleneksel işlemler ve ritüelleri yerine getirmişlerdir.
Keywords : Nevruznâme, takvim, Nevruz ritüelleri ile kutlama özellikleri, görüşme