OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA EĞİTİM-KÜLTÜR POLİTİKALARI YOLUYLA BEKTAŞİLİK VE KIZILBAŞLIĞI TASFİYE GİRİŞİMLERİ 1826 SONRASI

Authors : Zekeriya IŞIK

Pages : 31-54

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2015-12-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Modernleşmenin Avrupa’da ve Asya’da yaygınlaştığı bir dönemde Osmanlı İmparatorluğundada siyasi, askerî, dinî, ekonomik ve kültürel hayatın hemen her alanında ciddi değişimve dönüşümler yaşanmaya başlanmıştır. Modernleşme, Osmanlı İmparatorluğu’ndamerkezîleşme ve tekelleşme diye tabir edebileceğimiz bir süreci doğurmuştur. Sonuçta devlet,pek dağınık duran dinî ve tasavvufi zümreleri resmî İslam’ın inanç, zihin ve kültür dünyasındabuluşturarak ve eriterek birbirine eklemlenmiş, kenetlenmiş homojen bir Müslüman toplumoluşturmak için eğitim ve kültür politikalarını işe koşmuştur. Aslında bu uzun soluklu eğitimve kültür politikaları, devletin zaman zaman uyguladığı yıpratıcı ve daha problemli sonuçlardoğurabilen aktivist eylemlerinden daha etkili sonuçlar doğurmuş görünmektedir. İşte buçalışma resmî ideoloji ile problemli durumu bu dönemde daha marjinal bir hal almış olanBektaşi ve Kızılbaş çevrelerin söz konusu politikalar yoluyla dönüştürülmesi çabalarınadikkat çekmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu politikaların, mekteplerin yaygınlaştırılması,çeşitli kurumlarda görev yapan ulemanın işe koşulması, yeni açılan mekteplerde okutulacakeserlerin telifi ile söz konusu muhalif çevrelerin inanç ve zihin dünyasını yansıtan kitap, risalevb. yayınların yasaklanması, toplatılması gibi çok yönlü yürütüldüğü anlaşılmaktadır.
Keywords : Bektaşilik, Kızılbaşlık, Osmanlı, eğitim, tasfiye