ALEVİ İNANÇ SİSTEMİNDE BİR MİKRO MERKEZ OLARAK “DÂR” KAVRAMININ ETRAFINDA OLUŞAN ANLAM ALANI ve RİTÜEL EVRENİ

Authors : Didem Gülçin ERDEM

Pages : 165-176

View : 12 | Download : 5

Publication Date : 2021-03-02

Article Type : Research Paper

Abstract :Alevi inanç sisteminde, cem ibadetlerinin kendine özgü bağlamı içerisinde dâr, fiziksel olarak cemin icra edildiği meydanın merkezini karşılamak için kullanılan bir terimdir. Alevi inancı çerçevesinde, dâr kavramı etrafında oluşan geniş bir söz varlığı ile ritüel yapıları mevcuttur. Dâr, ritüel odaklı bir terim olmasının yanında; felsefî, sosyolojik ve tasavvufî boyutta da karşılığı olan, çok katmanlı bir kavram olma özelliği gösterir. Huzura çıkmayı, talip olmayı, meydanda bulunmayı, özünü ortaya koymayı simgeleyen dâr, tasavvufî cevaplarla donatılan, zahirî olmaktan ziyade bâtıni düzeyde karşılığı olan bir meydana işaret eder. Alevi inanç dairesi çerçevesinde önem atfedilen kimi tarihî figürler de dâr olgusu üzerinden telmihen yaşatılmakta, böylelikle kolektif belleğin canlı tutulması ve geleneğin aktarılması mümkün kılınmaktadır. Kavramın anlam yükü göz önünde bulundurulduğunda, ritüel odaklı bir terim olarak değerlendirilmesinin yanında, bâtıni boyutu üzerinde de durularak art anlamlarının okunaklı hale getirilmesinin gerekli olduğu açıktır. Bu çalışmada, dâr kavramı, Alevilerin ibadet yaşantısının etrafında biçimlendiği bir mikro merkez olarak ele alınarak, terim hakkında bilgi verildikten sonra semantik içeriği üzerinde durulmuş, dâr merkezli gelişen ritüel evrenini oluşturan dâr hizmeti, dâra çekilme ve dâr kurbanı cemi hakkında bilgi verilerek kavram etrafında ortaya konulan söz varlığına değinilmiştir. Literatür tarama yöntemi ile elde edilen veriler doğrultusunda ortaya konulan sonuçlar, dâr kavramının Alevi inanç sisteminin etrafında biçimlendiği, sıradan bir mekânın ibadet mekânı haline dönüştürülmesini sağlayan, taşınabilir bir merkez olma özelliği gösterdiğini kanıtlar niteliktedir.
Keywords : Alevilik, Cem, Dâr, Ritüel