ALEVİLİK- BEKTAŞİLİK MUHTEVALI BİR CÖNK

Authors : Hamiye DURAN

Pages : 77-108

View : 12 | Download : 10

Publication Date : 2013-01-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk kültür tarihinin özellikle de sözlü kültürün yazılı belgeleri olan cönkler, toplumun bilgi ve değerler dünyasına ait önemli belgeler sunar. Araştırmamıza esas olan cönk, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Merkezi arşivinde “1954” numarada CD olarak bulunmaktadır. Eser, yeni yazıya aktarılmış, metin içinde geçen Arapça dualar, âyetler ve açıklamaya muhtaç kavramlar dipnot olarak verilmiştir. Cöngün düzenleyicisi ve düzenlenme tarihi hakkında tam bir bilgi olmamakla beraber 47. sayfada 4.4.1961 tarih kaydı ile “Saralp Sulu Bektaş Hoca’dan yadigâr” kaydı mevcuttur. Cöngün Alevi-Bektaşi topluluk içinde vücut bulduğu, muhtevasından anlaşılmaktadır. Eserdeki ikrar veya musahip cemi uygulamalarında söylenen ikrar verme, Nâdı Aliyyen başlıklı dua, çeşitli âyetler ile On İki İmamları da kapsayan salavat metinleri dikkat çekicidir. Tevhidden sonra bu gelenek içinde önemli yeri olan şairlerin dört kapı kırk makam, üç sünnet yedi farz, farzdan düşmek gibi konuları işleyen nefesleriyle Hz. Muhammed, Hz. Ali ve ehl-i beyt sevgisini işledikleri nefesler gelmektedir. Ayrıca Hz. Hüseyin’in katlinden duyulan üzüntünün ifade edildiği ve onlardan istimdad talep edilen nefesler de cönkte yer almaktadır. Bütün bunlar, cöngün zâkirlik görevini de üstlenmiş bir dedeye ait olduğunu düşündürmektedir. Bu çalışmada, 60 sayfalık cönk, şekil özellikleri ve muhteva açılarından incelemeye tâbi tutulmuştur.
Keywords : Cönk, sözlü gelenek, Alevilik Bektaşilik, cem, düstur, dört kapı kırk makam, üç sünnet yedi farz, Hz Muhammed, Hz Ali, Hz Hüseyin