MESNEVİDEN HİKÂYEYE İSKENDER-İ ZÜLKARNEYN: DOĞUM, AD VERME, HÜKÜMDARLIK

Authors : İsmail AVCI

Pages : 131-150

View : 11 | Download : 6

Publication Date : 2013-01-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu yazıda Büyük İskender’in doğumunu, ad almasını ve hükümdar oluşunu anlatan İskender-i Zülkarneyn’iñ Tevellüdi başlıklı hikâye üzerinde durulmuştur. Özbekler arasında Dara ve İskenderbek, Türkmenler arasında ise İsgender Patışa adıyla anlatılan söz konusu hikâyenin temeli Doğu’da, Taberî tarihi ve Firdevsî’nin ünlü eseri Şehnâme’ye dayanmaktadır. Konu İran ve Türk edebiyatlarında yazılmış İskendernâme türü eserlerde de bazı farklarla geçmektedir. Nizâmî’nin iki kitaptan meydana gelen İskendernâme’si; Ahmedî, Ahmed-i Rıdvân, ve Ali Şîr Nevâyî gibi müelliflerin aynı konuyu anlatan eserleri hikâyenin takip edilebileceği kaynaklardır. Hikâye “doğum”, “ad verme” ve “hükümdarlık” başlıkları esas alınarak ve yukarıda sözü edilen metinlerle mukayese edilerek incelenmiştir. Doğum kısmında aileler, doğum öncesi ve sonrası olaylar, yetiştirilme ve eğitim; ad verme kısmında İskender ve Zülkarneyn adlarının nasıl verildiği ve bunlarla ilgili efsaneler; hükümdarlık kısmında ise İskender’in ayrı düştüğü annesiyle kavuşması, hükümdarlığına işaret eden fal, rüya ve çeşitli söylentiler konu edilmiştir. Yer yer halk hikâyesi özellikleri gösteren hikâyenin metni de çalışmanın sonuna eklenmiştir
Keywords : Büyük İskender, Zülkarneyn, doğum, ad verme, hükümdarlık