ALİ EKBER ÇİÇEK’E AİT DEYİŞ TÜRÜNDE DÖRT ESERİN KÜLTÜREL, SÖZEL VE MÜZİKAL ANALİZİ

Authors : Sedat TAMAY

Pages : 207-222

View : 10 | Download : 10

Publication Date : 2020-03-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Tasavvufi Halk Edebiyatı, Türk Halk Edebiyatı’nın özel bir kısmıdır. Türk Halk Edebiyatı’nın her kısmına ait edebi ürünler kendine mahsus özelliklere sahiptir. Bu türlerin anlam, söyleyiş ve seslendirme bakımından en vurgulu olmakla birlikte kültürel ritüeller yönünden en zengin olanı, Tasavvufi Halk Edebiyatı ürünlerinden deyişlerdir, denilebilir. Anadolu’da Tasavvufi Halk Edebiyatı’nın en özel örnekleri şüphesiz Alevi-Bektaşi geleneği çerçevesinde görülür. Bu gelenek antropolojik bakımdan Şaman kültürüne kadar uzanmakla beraber Türkler’in Orta Asya ve Türkî bölgelerden Anadolu’ya yerleşmelerinden sonra müstakil bir kültür, edebiyat ve sanat meydana getirmiştir. Bu çalışma; Anadolu Alevi-Bektaşi geleneğinin en önemli temsilcilerinden Ali Ekber Çiçek’in repertuara kazandırdığı dört adet deyişinin kültürel, sözel ve müzikal analizini yapmak amacıyla hazırlanmıştır. Çalışma; Alevi-Bektaşi geleneğine ait dört adet eserin detaylı inceleme ve değerlendirmesini yaparak bu kültürün belirgin yönlerini, eserlerde kullanılan söze dayalı edebi sanatların gücünü ve müzikle bütünleşmesini göstermesi bakımından önemlidir. Çalışmada; söz konusu dört deyişin kültürel, edebî ve müzikal analizi yapılmış olmakla birlikte, makamların, geleneksel Alevi-Bektaşi kültür ve müziğine doğrudan etkisi olmayıp deyişlerin belli bir makamsal çerçevede üretilmeleri dolayısıyla makamsal değerlendirmeler genel itibarıyla ikinci planda tutulmuştur. Nitekim Anadolu Alevi-Bektaşi geleneğine ait ürünler için müzikal unsurların varlığı ve değeri; sözel edebî ve kültürel olguların özelliğine göre şekillenir. Tasavvufi Halk Edebiyatı evreninden Ali Ekber Çiçek’in dört adet deyişinin örneklem olarak alındığı bu çalışmada; kaynak tarama, analiz gibi nitel yöntemler kullanılmıştır
Keywords : Tasavvufi halk edebiyatı, Alevi Bektaşi geleneği, Deyiş türü, Ali Ekber Çiçek, edebi sanatlar