KADININ TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİNİNİN TÜRK HALK NİNNİLERİNE YANSIMALARI

Authors : Aslı BÜYÜKOKUTAN TÖRET

Pages : 173-191

View : 9 | Download : 6

Publication Date : 2017-03-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Halk edebiyatı türleri ile ilgili sınıflamalarda, genellikle, başlı başına bir tür olarak yer verilmeyen “ninni”, konu, ezgi ve şekil özellikleri açısından pek çok anonim manzumeyi içine alan “türkü” içerisinde değerlendirilmektedir. Her ninninin bir konusu, ezgisi ve dış yapı unsurları bulunmakla birlikte bu unsurlarla ilgili bir kararlılık ve kalıplaşmadan söz edilememesi, bu değerlendirmenin nedenidir. Ninniyi ezgiden ve genelde kadından, özelde ise anneden bağımsız bir şekilde düşünmek mümkün değildir. Bir diğer ifadeyle, ninniyi başlı başına bir tür hâline getiren, ninninin söyleniş yerlerinin yanı sıra, kadının ifade şekli, tercih ettiği konular ve ezgidir. Kadın, toplumsal yapıyı oluşturan temel taşlardan olduğu için ninninin konusu, ezgisi, icrası ve buna bağlı şekil özelliklerinin tespitinde, kadının toplumsal cinsiyet rollerinin yansımalarını görmek mümkündür. Dolayısıyla icracısıyla böylesine bütünleşmiş ninnilerden hareketle, Türk aile ve toplum yapısının kadına atfettiği toplumsal cinsiyet rolü hakkında fikir yürütülebilir.Bu çalışmada, Türkiye’den derlenen ninni metinleri ve sözlü kaynaklardan elde edilen malzeme ışığında, kadının, Türk halk ninnilerine yansıyan toplumsal cinsiyet rolleri üzerinde durulmuştur. Toplum tarafından sosyal normlar bağlamında baskı ve kontrol altında tutulan kadının, yine toplum tarafından belirlenen makul sınırlar içerisinde, kendi cinsiyet rollerini ninnilerde ne şekilde ifade ettiğine değinilmiştir. Böylece ninnilerin, sadece annelerin çocuklarını sakinleştirmek ve uyutmak amacıyla söyledikleri ezgili manzumeler olmadığı, kadının duygu ve düşüncelerini aktarabildiği, bebeği ile duygusal yakınlık kurabildiği, bebeği sayesinde hayata olan bağının güçlenebildiği, bir diğer ifadeyle, toplumsal kimlik kazandığı sözlü edebiyat ürünleri olduğuna dikkat çekilmiştir. Ninnilere bu açıdan yaklaşmak, kanaatimizce, ninnilerin icracısı olan kadının toplumsal yaşamda geçirdiği değişimleri incelemek adına da faydalıdır.
Keywords : Türk, ninni, kadın, toplumsal cinsiyet, rol, icra