ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİNDE ÇEPNİ TÜRKMENLERİ İLE GÜVENÇ ABDAL OCAĞI’NIN KURULUŞU

Authors : Necati DEMİR

Pages : 77-110

View : 14 | Download : 5

Publication Date : 2013-01-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Çepniler, Oğuz Türklerinin 24 boyundan birisidir. 1071’de yapılan Malazgirt Savaşı’ndan sonra Çepni Türkmenlerinin ağırlıkta olduğu Dânişmendliler, Anadolu’nun kuzey bölgesinin fethini üzerine almış ve ilk olarak Sivas’ı başkent yapmışlardır. Başkent, daha sonra Niksar’a taşınmıştır. Sivas ve Niksar çevresinde Çepniler ile ilgili yer isimlerinin çokluğu dikkat çekici durumdadır. Dânişmendliler yıkıldıktan sonra Çepni Türkmenleri Mesudiye’nin Kale köyü merkez olmak üzere Hacıemiroğulları Beyliği’ni kurmuştur. Beylik merkezi daha sonra Ordu ilinin 4 km kuzeyinde bulunan Eskipazar’a taşınmıştır. Mesudiye çevresinde kayaların üzerinde sık rastlanılan Çepni damgaları dikkate değerdir. Tarihî kaynaklarda beyliğin yöneticileri “Mir-i Çepniyan” olarak anılmaktadır. Fethettikleri Kürtün ve çevresi tahrir defterlerinde Vilayet-i Çepni olarak kaydedilmiştir. Hacı Bektaş Velî, bu bölgedeki Çepni Türkmenlerinin yerleşmesine yardımcı olmak ve onları dinî konularda aydınlatmak amacıyla Güvenç Abdal’ı, Kürtün’de bulunan Süme Kalesi’nin batısındaki Taşlıca köyüne göndermiştir. Bölgedeki Aleviler, hâlâ merkezi Ordu’nun Gürgentepe ilçesinde bulunan Güvenç Abdal Ocağı’na bağlıdır. Çepni Türkmenleri Ünye’nin batısından Vakfıkebir’e kadar olan bölgeye Hacıemiroğulları Beyliği zamanında yerleşmişlerdir. Çepni Türkmenlerinin kurduğu Hacıemiroğulları Beyliği, 1427’de Osmanlı Devleti’ne bağlanmış ve tarih sahnesinden çekilmiştir. Çepni Türkmenleri; 1461’de Trabzon’un fethi ile daha doğulara göçmüşler, Artvin sınırlarına kadar yer yer iskân etmişlerdir. Bölgede Çepni kültürü hâlâ canlıdır. Giresun’un doğusu ile Trabzon’a bağlı Şalpazarı ve Beşikdüzü ilçelerinde yaşayanlara hâlâ Çepniler denilmektedir. Bu yörenin giyiniş tarzı ve sözlü kültürü de Çepni kültürü olarak adlandırılmaktadır. Kayaların üzerindeki Çepni damgaları ve Çepni kilimleri bunlara ilave edilebilir.
Keywords : Çepni Türkmenleri, Alevilik, Güvenç Abdal, Güvenç Abdal Ocağı