OCAKLARA VE “BUYRUK” KİTAPLARINA GÖRE ÇEŞİTLİ ALEVİ GELENEKLERİ

Authors : Fuat BOZKURT

Pages : 385-410

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2013-01-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu Aleviliği, kişiyi doğumu ile bağrına basıp kimlik kişilik kazandırır. Yasakçı değil düzenleyici; baskıcı değil denetleyici töreler dizgesi içinde törenlere katar. Yaşamı kucaklama, doğumla başlayan dinsel törenler bireyi kuşatır. Aleviliğin bu yapısı son yıllarda iyice aydınlanan Tahtacı gelenekleri ile ortaya çıkmıştır. Ege’nin ormanlık alanlarında dış dünya ile pek bağlantısı olmayan bu topluluklar Aleviliğin özgün yapısını iyi koruyan kesimi oluşturur. Bize yeni ufuklar açan Tahtacı gelenekleri özgün yapı üzerine düşünmemizi sağlar. Bu yazımızda eskicil arkaik özelliklerden yola çıkarak Aleviliği güncelleştirmek istiyoruz. Hırıstiyanlıkta olduğu gibi, Alevilik de bireyi doğumla biçimde kavrar. İnançlar dizgesi, toplumun dışında değil, yaşantısındadır. Yaşamın kopmaz bir parçasıdır. Bu nedenle, kimi çevreler Aleviliği bir yaşam biçimi olarak değerlendirilir. Ama yaşam biçimi gelenekler, Aleviliğin çok uçlu yıldızın yalnız bir ucunu oluşturur. Tahtacı gelenekleri şimdiye değin çeşitli kitaplarda verilmiştir. Bu geleneklerin dinsel bir inanç işlevinde açıktır. Bu bakımdan sıkı bir gizlilik içinde yapılır. Yine de Tahtacılar arasından çıkan kimi araştırmacılar bu yasak duvarını delmeyi başarmışlardır. A. Yılmaz, Yusuf Ziya Yörükhan anılmaya değer araştırmacılardır. Son yıllarda ise Rıza Yetişen değerli derlemeleri ile bu alana hizmette bulunmuştur. Biz, bu ve benzeri yayınlar yanında doğrudan kendi alan derlemelerimize dayanarak değerlendirmek istiyoruz. 1989 yazında uzun bir tarama gezisinde ile Tahtacılar arasında bulunduk. Bunların sonucunda önemli veriler elde ettik. Araya giren başka çalışmalar yüzünden bu gereçleri değerlendirmeye zaman bulamadık. Şimdi, tüm bu verileri, İmam Cafer Buyruğu adı ile bilinen Buyruk’taki belgelerle karşılaştırmak, değerlendirmek istiyoruz
Keywords : Musahip, aşina, peşine, oğlan ikrarı, kız ikrarı alma, ev ondalama, ocak kazdırma erkandan geçme, tarik, ölmeden önce ölmek, on iki hizmet