HACI BEKTAŞ VELÎ’ MÂKÂLÂT’INDA AKIL-İMAN İLİŞKİSİNİN DİN FELSEFESİ AÇISINDAN TAHLİLİ

Authors : Mehmet ULUKÜTÜK

Pages : 43-58

View : 13 | Download : 5

Publication Date : 2013-07-09

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanoğlunun en temel özelliklerinden biri de akıllı bir varlık oluşudur. İnsan, sahip olduğubu niteliği ile diğer varlıklar arasında öne çıkarak Allah’ın vahyine muhatap olma şerefinemazhar olmuştur. Bu çalışmada öncelikle İslam düşüncesi geleneği ve din felsefesi disiplinibağlamında akıl-iman arasındaki ilişkileri göz önüne sermek amaçlanmıştır. Ardından akılimanarasında sağlıklı bir denge kurmanın inanan insanın iç bütünlüğü ve huzuru açısındanönemine vurgu yapılmıştır. Bu bağlamda Hacı Bektaş Velî’nin akıl-iman ilişkisindekidüşünceleri hem İslam düşüncesi geleneği hem de din elsefe disiplini bağlamında üzerindeyeniden düşünmeyi gerektirmektedir. Zira onun iman-akıl ilişkisi hakkında ortaya koyduğu“Ârifler katında iman akıl üzerinedir.” önermesi analitik açıdan incelendiğinde hem iman,akıl kavramlarının anlaşılmasında hem de ârif kavramının anlaşılmasında önemli katkılarıolacağı muhakkaktır. Hacı Bektaş’a göre, ne akıl kalp ile çatışır ne de insanın inandıklarıylaaklı arasında bir çatışma söz konusu olabilir. Hacı Bektaş iman ile akıl arasında kendine özgübir harmoni meydana getirmiştir. Bu harmoni sayesinde kendisiyle barışık insanlar, inananlarortaya çıkacak ve giderek tüm toplum kendi içinde barışık olacaktır. Son olarak Hacı BektaşVelî’nin akıl-iman ilişkisindeki düşüncelerinin özgünlüğüne ve farklılığına vurgu yapılmış vebazı karşılaştırmalarda bulunulmuştur. Çünkü onun konuyla ilgili kendine özgü sentezi, dinîepistemoloji alanında yeni araştırma konuları ve tartışma alanları meydana getirecektir.
Keywords : Akıl, iman, akıl iman ilişkisi, İslam düşüncesi, din felsefesi, Hacı Bektaş Velî, Makâlât