ALEVİLİK VE BEKTAŞİLİK İNANCINDA DEVRİYYELER

Authors : Ali Rıza GÜRZOĞLU

Pages : 141-158

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2011-12-03

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanlar, tarih boyunca duygu ve düşüncelerini farklı şekillerde ifade etmeye çalışmışlardır. Bunlardan en etkili anlatım şekli ise şüphesiz ki nazım yolu ile gerçekleşmiştir. Şiirlerde kişiler bazen günlük yaşamlarını, çektikleri sıkıntılarını, özlemlerini, bazen de inançlarını dile getirmişlerdir. Dinî konulardaki algılamaların anlatıldığı şiir türlerinden birisi de devriyye adı verilen nazım türüdür. Bu türün diğerlerinden en önemli ayırt edici özelliği yaratılışın başlangıcını, sonunu, varlığın nereden gelip nereye gittiğini ve bu ikisi arasındaki aşamaların tasavvufa göre izahını konu edinmek olarak özetlenebilir. İnsanın insan suretine gelinceye kadar geçirdiği evreler üstü kapalı bir şekilde ifade edilmiştir. Yaratılmışların görüntü âlemine çıkışının akl-ı külden olduğu, nihayetinin ise insan-ı kâmile ulaşmak olacağı tarif edilmiştir. Bu nedenle devriyyeler, tekke edebiyatının en karmaşık ve izahı en zor türlerinin başında gelir. Fakat tasavvufun bazı inceliklerini bilenler, konuyu daima doğru kavrayabilmişlerdir. Yetersiz bilgi ile bu tür şiirlere bakıldığında ilâhî hakikatler inkâr ediliyormuş gibi bir izlenim oluşabilmektedir. Alevi ve Bektaşi şairleri tarafından deyiş, nutuk, nefes, ayet, düvaz, mersiye ve devriyye adı altında yazılmış şiirlerin tümünde inanca yönelik konular işlenmektedir. Mutasavvıfların önemli bir kısmı şiirlerinde devriyyelere özel bir yer vermişlerdir. Bu da bizi tasavvuf ehlinin konuyla özel olarak ilgilendiği sonucuna götürmektedir. Bu yazımızda özellikle Bektaşilik-Alevilik inancında devriyyelerin yeri, şairlerden bazılarının konu ile ilgili şiirleri irdelenmeye çalışılacaktır.
Keywords : Devir, devriyyeler, Alevilik ve Bektaşilikte şiir