ALEVİLİKTE İNANÇ TEMELLİ MÜZİK DÜŞÜNCESİNDEN KÜLTÜREL TEMSİL ODAKLI MÜZİK ALGISINA: MERSİN CEMEVİ’NDE DÖNÜŞÜMÜN İZLERİ

Authors : Fulya SOYLU BAĞÇECİ, Mine ŞENOL ATICI

Pages : 365-384

View : 18 | Download : 5

Publication Date : 2020-12-17

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu’da yapılanmış manevi örgütlenmelerden biri olan Alevilik, hem döngüsel ayin anlayışına dayalı semah geleneğiyle hem de batıni düşünceden kaynağını alan zakirlik geleneği ve müzik üretimleriyle Anadolu kültürel mozaiğinin günümüze kadar ulaşmış örneklerini içermiştir. İnsanın manevi gelişimi üzerindeki etkisinden Tanrı, insan, evren ilişkisindeki kilit rolüne kadar geniş bir etkinlik alanına sahip olan müzik, geleneğin aktarım süreçlerinin önemli bir parçası olmuş, kültürel belleği yansıtan sözlü eserler manevi bilginin taşınmasında önemli bir görev üstlenmiştir. Bütün bu faaliyet alanı mistik öğretilerle iç içe geçen bir müzik algısını beraberinde getirmiş ve müzik bu gelenekte manevi ve kültürel bilginin önemli ifade araçlarından biri olarak anlam bulmuştur. 1960’lı yıllardan itibaren kentleşme, modernleşme, küreselleşme gibi toplumsal süreçlerin bir sonucu olarak kent merkezlerinde dernek-vakıflarla örgütlenen Alevilik, geçmişin köy cemaatlerinden farklı olarak çeşitli organizasyonlar, törenler ve konserlerle görünürlük kazanmış, dolayısıyla dışa dönük bir yapılanma ortaya koymuştur. Bu çerçevede ön plana çıkan cem ritüelleri, zakirlik geleneği ve müzik pratikleri ise geçmişin anlamsal içeriğinden farklı olarak kent ortamındaki kültürel birliğin bir işareti; aynı zamanda günümüz koşullarına adapte olmaya çalışan, kabuğunu kırmaya çalışan bir varoluş bilincini destekleyen unsurlar haline dönüşmüştür. Dolayısıyla müziğin, şekilsel, programlı bir işleyişin parçası mı yoksa inanç düşüncesinden kaynağını alan manevi bir arınma aracı mı olduğu günümüz ritüellerinin belirleyiciliğinde rol oynayan iki faktör olarak karşımıza çıkmıştır. Çalışmada Mersin ilinde yer alan Alevi Kültür Dernekleri Mersin Cemevi olarak belirlenen örneklem doğrultusunda bu probleme cevap aranmış ve geçmişin gelenek algısı ile günümüz uygulamalarının niteliği arasındaki farklılıklara odaklanılmıştır. Bu doğrultuda nitel araştırma yöntem ve tekniklerine dayalı olan bu araştırma kültür analizi deseni ile yürütülmüştür
Keywords : Alevilik, Geleneğin Dönüşümü, Cem Ritüelleri, Ayin Müziği, İnanç ve Müzik