DEDİĞİ SULTAN ADI VE BİR YERELLEŞTİRME ÖRNEĞİ: DEDEGİ~DEDİĞİ

Authors : Rıdvan ÖZTÜRK

Pages : 119-130

View : 16 | Download : 9

Publication Date : 2015-06-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Konya Ilgın Mahmuthisar beldesinde türbesi olan ve bu bölgedeki veli zatlardan birisi olarakbilinen Dediği Sultan’ın adı dikkat çekicidir. Dediği Sultan, menkıbevi bilgilere göre,Anadolu’ya ilk gelen kolonizatör dervişlerden biri olup Hoca Ahmet Yesevi ile de irtibatlıdır.Anadolu’da tanınan ve meşhur şahsiyetlerden Hacı Bektaş Veli, Mevlana Celalettin Rumi,Emir Sultan, Karaca Ahmet, Seyit Harun Veli gibi mutasavvıflar ile Sultan Alâeddin, KadıncıkAna gibi hanedana mensup kişilerle zamandaş olarak gösterilmiştir. Asıl adının Şeyh Halitolduğu tahmin edilen Dediği Sultan’ın adındaki “dediği” kelimesi birçok kişi tarafındanfarklı okunmuş veya telaffuz edilmiştir. “dediği, didiği, dedegi, dedeki, didi, dede begi, dediyi,dedini” gibi farklı okuyuş ve telaffuzlardan hangisinin asli olduğu hususunda halk köken biliminegöre bazı izahlar varsa da, bunların doğruluk derecesi şüphelidir. Bu çalışmada “dediği”kelimesinin Menakıpname’de ve halk arasında kabul gördüğü şekli ile “demek” fiilinden migeldiği, yoksa bir “yerlileştirme” örneği mi olduğu konusuna açıklık getirilecektir.
Keywords : Dediği Sultan, dedegi, dede, yerelleştirme, halk etimolojisi, çağrışım alanı, dilbilim