HACI BEKTAŞ VELİ’NİN HALİFELERİNDEN KOYUN BABA’NIN BALKANLAR’DAKİ İZLERİ

Authors : Zeki GUREL

Pages : 29-42

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2019-09-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu yazının genel amacı; Türk-İslâm kültüründe Koyun Baba adıyla bilinen evliyanın hayatını ve öğretilerini araştırıp ortaya koymaktır. Özel amacı ise Koyun Baba adıyla tanınan bu evliyanın Balkan coğrafyasındaki varlığını ve etkileri araştırmak ve ortaya koymaktır. Yazı hazırlanırken, Türkiye’deki Koyun Baba türbelerinin çoğu bizzat ziyaret edilmiştir. Özellikle Çorum Osmancık’taki Koyun Baba üzerinde durulmuştur. Çünkü el yazması Koyun Baba menakıpnamelerinin tamamı genellikle burayı işaret etmektedir. Burayı Koyun Baba’nın Balkanlardaki izleri araştırılırken de Makadonya’nın Kalkandelen şehri Şipkoviça köyü yakınlarındaki Koyun Baba Türbesi bizzat faklı yıllarda iki defa ziyaret edilmiştir. Literatür taramaları ve derlemeler sonucunda Koyun Baba’nın kimliği, öğretileri ve özellikle de balkanlardaki izleri ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır. Evliya Çelebi, Seyahatname isimli eserinde Koyun Baba’yı anlatırken, Koyun Baba’nın, bizzat Hacı Bektaş Veli’nin halifesi olduğunu söylemiştir. Adı etrafında oluşan menkıbelerden öğrenildiğine göre; Koyun Baba, Horasan’da dünyaya gelmiştir. Asıl adı Seyyid Ali olup İmam Rıza’nın on ikinci oğludur. Koyun Baba, Horasan’dan çıkarak Kerbela’yı ziyaret ettikten sonra hacca gitmiş, oradan Anadolu’ya gelerek Bursa’ya uğramış sonra da Osmancık’a gelip yerleşmiştir. Koyun Baba’nın otuz kadar kerameti, menakıpnamelerle günümüze kadar ulaşmıştır. Otman Baba’nın ve Piri Baba’nın velâyetnamelerinde de Koyun Baba’dan bahsolunmaktadır. Koyun Baba menakıpnamesi nazım ve nesir olarak kaleme alınmış ve elyazması eserler olarak da günümüze kadar ulaşmıştır. Türkiye’de pek çok yerde Koyun Baba Türbesi bulunmaktadır. Balkanlar’da ise Romanya ve Makedonya’da Koyun Baba’nın türbesi bulunmaktadır. Yazıda önce Koyun Baba’nın hayatı, öğretileri ve hakkında yapılan çalışmalar anlatılmış, ardından Koyun Baba’nın, evladı Erişti Ali’yi Balkanlar’a, Tuna kıyılarını irşat için göndermesi ile Koyun Baba’nın Balkanlar’daki etkisi anlatılmıştır. Romanya’daki Koyun Baba Türbesi’nden bahsedilip, Makedonya’da Kalkandelen yakınlarındaki Koyun Baba Türbesi etrafında anlatılanlardan bahsedilmiştir.
Keywords : Bektaşilik, Hacı Bektaş Veli, Koyun Baba, Balkanlar, Koyun Baba ve Balkanlar