HALVET DER-ENCÜMEN VE MELÂMET KAVRAMLARININ FÜTÜVVET VE AHÎLİK TEŞKİLATLARINDA EKONOMİK ZİHNİYET VE UYGULAMALARA ETKİSİ

Authors : Tolga KESKİN

Pages : 349-373

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2022-12-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada tasavvuf literatüründe genellikle farklı temalar içerisinde ele alınan halvet der-encümen kavramı ile, fütüvvet, ahilik ve melamet kavram ve kurumlarının ekonomik zihniyet ve motivasyon açısından gösterdiği uyum incelenmektedir. Halvet der-encümen insanın manevi gelişimini toplum içinde var olarak geliştirmesini ifade eden bir tasavvuf terimidir. Nakşibendiyye yolunun temel esaslarından olan bu ilkeye göre insanın elini işten çekerek inzivaya yönelmesi değil kalbinde Allah sevgisi ile işinin başında olması gerekmektedir. Bu anlatış “el karda gönül yarda” deyimiyle de ifade edilebilir. Daha çok Bektaşilik ile birlikte zikrediliği ve ele alındığı gözlemlenen fütüvvet, ahilik ve melamet anlayışlarının da, ekonomik zihniyet açısından ele alındığında halvet der-encümen ilkesi ile benzer tavırlar gerektirdiği görülmektedir. Fütüvvet, cömertlik ile tüm varlığa hizmet etmeyi, ahilik iktisadi ahlak ve dayanışmanın teşkilatlı bir görünümü, melamet ise ihlası korumak saikiyle manevi yönünü meslek ve sosyal kimlik altında gizlemeyi esas almaktadır. Çalışmada, günümüzde yaygın olarak farklı tarikatların prensip ve erkanı ile ilişkilendirilerek ayrışmaya neden olan bu kavramların iktisadi ve sosyal zemindeki birlikteliği ortaya konmakta ve tasavuf yollarının özündeki birliğe vurgu yapılmaktadır. Tüm tasavvuf silsilelerinin Resulullah insert ignore into journalissuearticles values(sav);’ta ve ortak değerlerde buluşuyor olmaları farklı dalların aynı kökte birleşmesi gibidir. Tasavvuf yollarındaki farklılıklar asli değil arızi unsurlardır. İnsanlığın huzuru için tefrikaya değil rahmet doğuran çeşitliliği idrak etmeye ihtiyaç vardır.
Keywords : halvet der encümen, fütüvvet, ahilik, melamet, ekonomik zihniyet