KÛHİSTAN MUHTEŞEMLERİ ve KÛHİSTANDAKİ NİZARİ İSMÂİLLÎ KALELERİN İŞLEVİ

Authors : Ayse Atıcı Arayancan

Pages : 11-30

Doi:10.60163/hbv.109.005

View : 113 | Download : 97

Publication Date : 2024-03-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Nizari İsmâilîleri Alamût ve Rûdbar dışında imam adına yaptıkları davet ile öğretilerini farklı bölgelere yaymak ve yapılanmak için yeni Darü’l Hicreler oluşturdular. Coğrafi, sosyo-ekonomik ve mezhepsel açıdan Rûdbar ile benzerlik gösteren Horasan bölgesinde Kûhistan’ı seçip, Davet’ül Cedide adını verdikleri yeni daveti yaymaya başladılar. Nitekim kısa sürede Muninabad, Kain, Tun, Bircend kaleleri olmak üzere Kûhistan’da çok sayıda kalenin kontrolünü ele geçirip, kendilerine yeni bir karargah oluşturmayı başardılar. Alamût merkezden 1092-1956 yılları arasında Kuhistan’daki kalelerin yönetimi için muhteşem ya da reis adı verilen yerel valiler atandı. Bu yöneticiler Kûhistan bölgesindeki kalelerin güvenliği, yerel bölgedeki siyasi sorunları çözme, İsmâilî inancı hakkında sosyal-kültürel faaliyetler yapma, yerel yönetim bölgelerinde ticaret ağını kontrol etme gibi birçok görevleri bulunmaktaydı. Bu makalede, Kuhistan bölgesinde bulunan kalelerin işlevleri incelenerek, kaleler hakkında somut veriler ortaya konulmaya çalışılacaktır. Ayrıca Kuhistan bölgesinde yöneticilik yapan Reis Muzaffareddin(1202-1221/22), Muhteşem Şihâbeddin Mansûr-ı Ebû’l-feth (1222-1224), Muhteşem Şemdü’d-din Hasan-ı İhtiyâr (1224-1128 ), Nasıreddin Abdurrahim bin Ebû Mansur (1228-1257) gibi muhteşemlerin kendi dönemlerindeki siyasi, askeri, kültürel ve öğretisel faaliyetleri incelenecektir. Bunlara ek olarak muhteşemlerin kalelerin işleyişi, üstlendikleri çeşitli görevler, sorumluluklar, Alamût merkeze olan bağlılıkları, inançsal değişimlere verdikleri tepki yada kabulleniş, değişen otoritelere karşı yaptıkları askeri savunma, hûccet ve imama duyulan bağlılıkları gibi öznel konular üzerinde durulacaktır.
Keywords : Kuhistan, Nizari İsmailileri, Muhteşemler, Muninabad Kalesi, Alamut, Reisler