KIRKLAR İNANCININ SOMUT İZLERİNE DAİR BAZI GÖZLEMLER

Authors : Havva Yazıcı

Pages : 399-408

Doi:10.60163/tkhcbva.1501359

View : 54 | Download : 43

Publication Date : 2024-09-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Tasavvuftaki gayb erenleri ifadesi üçleri, yedileri ve kırkları karşılamak için kullanılmaktadır. Buna göre sufiler, velileri hadislere dayanarak farklı derece ve sınıflara ayırmışlardır. Gayb erenleri de olarak bilinen kırklar ululuk/ermişlik sıralamasında yer almalarına karşın onların kim oldukları bilinmez. Fakat varlıklarına ve kutsallıklarına inanılan evliyalar topluluğu olarak kabul edilir. Dünyayı idare eden bu erenlerin başında kutb yahut kutbu’l-aktab denilen kişiler bulunur. Gayb erenleri olarak bilinen üçler, yediler ve kırklar kültü Türk kültürünün ortak inançlarından biridir. Bu inanç kuvvetli bir evliya kültüne sahip olan Türk toplumunda Sünnilerde özellikle de Alevilerde yoğun bir şekilde yaşatılmış ve günümüze kadar da varlığını sürdürmüştür. Alevilere göre Kırkların başı Hz. Ali’dir. Hz. Ali ve Hz. Muhammed’in katıldığı Kırklar meclisinin zamanı ve mekânı belli değildir. Üçler, yediler ve kırklar olarak ifade edilen fakat kim oldukları meçhul olan gayb erenlerinin adına pek çok yerde makam ve ziyaretgâhlar inşa edilmiştir. Onlara saygı duyulması halinde burayı ziyaret edenleri koruyacakları ve onların dileklerini yerine getireceklerine inanılır. Ayrıca bu isimlerle anılan pek çok mezar, dağ, köy, zaviye ve mescit mevcuttur. Mezar, dağ, köy, zaviye ve mescitlere Kırklar adının verilmesinin altında da bu inancın yattığı söylenebilir. İşte bu çalışmada Evliya Çelebi seyahatnamesiyle Osmanlı döneminde hazırlanmış arşiv vesikalarından hareketle üçler, yediler ve kırklar kültünün izleri takip edilip bahsedilen isimlerle anılan makam, ziyaretgâh, mezar, dağ, köy, zaviye ve mescitlere dair bazı bilgiler verilmiştir.
Keywords : Alevilik, Bektaşilik, üçler, yediler, kırklar