Askerî Yayın Tercümeleri ve Mahmut Nazmi Osma

Authors : Sadık Emre Karakuş

Pages : 193-208

Doi:10.52792/tws.1566083

View : 238 | Download : 177

Publication Date : 2024-11-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyılda başlayarak devam eden askerî yenileşme tarihini daha iyi anlayabilmek için üzerinde durulması gereken konulardan biri de dönem itibariyle yabancı dillerden Türkçeye çevrilen askerlik ve harp sanatıyla ilgili tercüme yayınlardır. Zira askerî bilimlere ait yabancı dillerdeki literatürün Türkçeye tercüme edilmesi, ilgi ve ihtiyacın ne yöne doğru kayarak şekillendiğini gösterdiği gibi askerî alandaki birçok reform için de fikrî temel teşkil ederek dönem uygulamalarında kaynak olarak kullanılmıştır. Genel bir bakış açısıyla, Mühendishane-i Berri-i Hümayun Başhocası İshak Efendi (ö.1836) ile artmaya başlayan askerî yayın tercümeleri, 1837’de Dar-ı Şura-yı Askerî Tercüme Odası ve daha sonra Mekteb-i Harbiye mezunu subaylar ve diğer ilgili kişiler tarafından devam ettirilmiş görünmektedir. Ancak bu dönemde ortaya koyulan tercüme askerî yayın literatürünün her açıdan incelendiğini ifade etmek mümkün değildir. Yapılan askerî yayın tercümelerinin dönemin ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamadığını anlamak zordur; tercüme edilen eserlerin içerik analizi bir yana, çoğu zaman bu yayınların hangi dilden tercüme edildikleri ya da tercüme edenlerin biyografilerini ve hatta çevrildiği bilinen yayınların tercüme baskılarını bulmak dahi araştırmacılar için mesele hâline gelmektedir. Bahsedilen nedenlerle bu makalede, Osmanlıların son dönemlerinde kısmen sistemli hâlde yapılmaya çalışılan askerî yayın tercümelerine dair genel bir giriş yapıldıktan sonra, önemli sayıda tercüme esere sahip olan ama neredeyse hiç tanınmayan Yarbay Mahmut Nazmi Osma’nın (1873-1936) biyografisi ve tercüme ettiği eserler ele alınarak askerî tarih alanına katkısı ortaya konulacaktır.
Keywords : Yakınçağ Tarihi, Askerî Tarih, Osmanlı Tarihi, Osmanlı Devleti\'nde Askerî Yenileşme, Askerî Yayınlar