Kırsal Havzalarda Kuraklığın İki Yöntem (SPEI ve SPI) Kullanılarak Belirlenmesi: Kumdere Havzası Örneği

Authors : Fatih BAKANOĞULLARI

Pages : 146-156

Doi:10.30910/turkjans.680037

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2020-01-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Atmosfer kaynaklı afetlerin içinde kuraklık en karmaşık ve hasar veren bir olaydır. Kurak ve yarı kurak ülkelerin en önemli sorunlarından biri, bitkilerin gelişimi için ihtiyaç duyulan suyun, yağışın miktar ve dağılımının yetersizliği nedeniyle yeterli miktarda ve gerekli zamanda bulunamamasıdır. Bu ülkelerde tarımsal üretim genelde yağışın doğal dağılımına, miktarına ve sulamaya bağlı olarak değişim göstermektedir. Kısacası kurak ve yarı kurak bölgelerde yağış, tarımsal üretimi kontrol eden en önemli faktördür. Türkiye`de de bazı bölgelerde kuraklık sorunu kendini özellikle tarım sektörüne ve ekosisteme yaptığı etkiler ile göstermektedir. Bu çalışmanın amacı Meriç nehir havzasında yer alan Kumdere havzasında 1985-2009 yılları arası havzada ölçülmüş meteorolojik veriler kullanılarak kuraklığın sıklığı ve şiddetinin Standartlaştırılmış Yağış Evapotranspirasyon İndisi insert ignore into journalissuearticles values(SPEI); ile belirlenmesi ve Standartlaştırılmış Yağış İndisi insert ignore into journalissuearticles values(SPI); ile karşılaştırılmasıdır. SPEI kuraklık indisi evapotranspirasyonu Thornthwaite eşitliği ile tahmin etmektedir. 25 yıllık veri seti ile yıllık SPEI ve SPI İndeksleri arasındaki regresyon analizinde, ikinci derece polinoma göre yıllık SPI ve SPEI kuraklık indeksleri arasında determinasyon katsayısı insert ignore into journalissuearticles values(R2); 0.95 olarak belirlenmiş ve istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Ancak aylık, mevsimlik ve altı aylık kuraklık değerlendirmelerinde kuraklık şiddetleri arasında farklar görülmüştür. Yıllık değerlendirme sonuçlarına göre; SPEI indisi ile havzada 7 yıl hafif kurak insert ignore into journalissuearticles values(1985, 1986, 1991, 1993, 2001 2004 ve 2007);. 2 yıl orta kurak insert ignore into journalissuearticles values(2000, 2002);, 1 yıl aşırı kurak insert ignore into journalissuearticles values(2008);. SPI indisi ile ise 1 yıl aşırı kurak insert ignore into journalissuearticles values(2008);, 1 yıl orta kurak insert ignore into journalissuearticles values(2000); ve 8 yıl hafif kurak insert ignore into journalissuearticles values(1985, 1986, 1991, 1992, 1993, 2001, 2002 ve 2004); yıl olarak tespit edilmiştir. Tarımsal üretim açısından yağış, sıcaklık ve evapotranspirasyon verileri ile hesaplanan SPEI kuraklık indisi kırsal havzalarda bitki gelişme dönemlerinde tarımsal yönden özellikle aylık kuraklık değerlendirmelerinde daha hassas sonuçlar verdiği için kuraklığın azaltılması politikalarında karar vericilere daha sağlıklı sonuçlar verebilir.
Keywords : Kuraklık, Standartlaştırılmış Yağış Evapotranspirasyon İndisi SPEI,