Arap Dilinde Hurûfu’l-Me`âniler ve Çok Anlamlılığa Etkisi (Necm Suresi İlk Yirmi Üç Ayet Örneği)

Authors : Hüseyin DURSUN

Pages : 225-244

Doi:10.53112/tudear.1016854

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2021-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Arapçada Hurûfu’l-me’ânîler çeşitli işlevlere sahip ve cümlenin anlamını belirleyen dilsel yapılardır. Bu yapılara fiillerle isimler ya da isimlerle isimler arasında bir anlam ilişkisi kurmaları nedeniyle Hurûfu’l-me’ânî insert ignore into journalissuearticles values(anlam harfleri); denir. Arapça sözdiziminde sıklıkla karşılaşılan bu yapıların kullanım özellikleri dikkate alınmadığı takdirde söz diziminin anlamında bir muğlaklık oluşabilir. Ayrıca bu harflerin farklı anlamları arasından bir anlamın seçimi cümlenin anlamını da etkilemektedir. Hurûfu’l-me’ânîler Arapça olan İslam dini metinlerinin açıklanması, yorumlanması ve o metinlerden hüküm çıkarılması hususunda kritik bir önemi haizdir. İslam düşüncesinde hurûfu’l-me’âni’ye duyulan ilgi oldukça erken dönemlerde ortaya çıkmıştır. Nahivciler, fıkıh usûlü, tefsir ve kelam âlimleri cümlenin anlamını belirleyen bu konuyu çeşitli boyutlarıyla ele almışlardır. Hicri 2. yüzyıldan itibaren bu alanda çok önemli eserler kaleme alınmıştır. Arap dilinde sayıları yüz elli civarında olan Hurûfu’l-me’ânîlerin cer, atıf, soru, nida, talep, emir, olumsuzluk, yasaklama, temenni, koşul, sınırlama gibi birçok çeşidi vardır. Hurûfu’l-me’ânîler içinde harfler, isimler ve çok az da olsa fiiller de yer almaktadır. Ancak bu yapılarda harflerin sayısı çok olduğu için bu yapılara Hurûfu’l-me’ânî adı verilmiştir. Bu çalışmada Arap dilinde anlamı belirlemede kritik bir öneme sahip Hurûfu’l-me’ânîler Necm Suresi’nin ilk yirmi üç ayeti bağlamında ele alınmıştır. Her ne kadar bazı Hurûfu’l-me’ânîler lafzen aynı olsa da mana olarak birbirinden farklıdır. Örneğin vav harfi lafız olarak tek bir harf gibi görünse de surede atıf, yemin, hal vav’ı gibi farklı anlamlarda kullanılır. Surenin ilk yirmi üç ayetinde hurûfü’l-me’ânîlerden biri olan harfi cerlerin birbirinin yerine kullanıldığı görülür. Harfi cerlerin birbirinin yerine kullanılması klasik Arapça sözdiziminde özellikle Kur’ân-ı Kerîm’de görülen bir dil olgusudur.
Keywords : Arap Dili ve Belagatı, Anlam, Bağlam, Edat, Karine, Hurûful meâni, Necm suresi