Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal DeğiÄ¢imin Belirlenmesi: Samsun Merkez Ä lçesi Örneği (1984-2011)

Authors : Orhan DENGİZ, İnci DEMİRAĞ TURAN

Pages : 78-90

Doi:10.19159/tutad.45474

View : 13 | Download : 4

Publication Date : 2014-04-09

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde doğal kaynaklar, sonsuz insan ihtiyaçları ve artan nüfus karşısında yetersiz kalmaktadır. Kıt kaynakların başında gelen arazilerin doğal ortam potansiyeline uygun olarak kullanılması ve planlanması gerekmektedir. Bu çalışma Samsun ili Merkez ilçesine ait yaklaşık 341 km2 alanda yürütülmüştür. Çalışma alanı 41° 25‟ 52”-41° 12‟ 22” kuzey enlemleri ve 36° 09‟ 52”-36° 24‟ 31” doğu boylamları arasında yer almaktadır. Seçilen çalışma alanının uydu görüntüsü ve coğrafi bilgi sistemi kullanılarak arazi kullanım etkinliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Samsun İl Envanter raporundaki 1984 yılı arşiv verileri, topoğrafik haritalar ve 2005-2011 yılı ASTER uydusu görüntüleri temel kartografik materyal olarak kullanılmıştır. Sınıflama işleminin yapılabilmesi için ENVI 5.0v programında kontrolsüz sınıflama yapılarak dört ana arazi örtüsü ve arazi kullanım sınıf oluşturulmuş, oluşturulan sınıfların kontrolü ve tespiti amacıyla arazi çalışması yapılmış ve kontrollü sınıflama sonucunda tarım, mera, orman ve tarım dışı alanlar olarak tanımlanmıştır. Arazi kullanım etkinliğinin belirlenmesi için analog veriler sayısallaştırılmış ve CBS veri tabanına aktarılmıştır. 1984 yılına ait arazi kullanım türleri ve çalışma alanı arazilerini tanımlayan arazi kullanım kabiliyet sınıflama haritaları CBS‟de raster formatına dönüştürülmüştür. 1984 yılı arazi kullanım türleri ile 2005 ve 2011 yılı uydu görüntüsü kullanılarak belirlenen arazi kullanım türleri arazi kullanım kabiliyet sınıfları ile kıyaslanmıştır. Bu kıyaslama sonucunda I., II. ve III. sınıf tarım arazilerinde şehirleşme v e amaç dışı kullanımın arttığı görülmektedir. 1984 yılında 24313.76 ha olan tarım arazisi, 2005 yılında 10120.96 hektara ve 2011 yılında da 6960.69 hektara gerilemiştir. Buna karşılık tarım dışı arazisi ise 1984 yılında 1893.36 hektardan 2005 yılında 6301.662 hektara 2011 yılında ise 7917.737 hektara yükselmiştir. Ayrıca, bu çalışma geniş alanların arazi kullanımı ve arazi örtü değişiminin belirlemesi ve kullanım eğilimlerinin izlenmesinde, uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sitemlerinin doğru ve hızlı veri üretmeleri açısından önemli rolleri olduğunu göstermiştir.
Keywords : Samsun, arazi kullanımı, arazi etkinliği