Kargışların (Beddualar/Kötü Dilekler) "Dikotomi", "Anti-yapı", "Hedef-yapı" ve "Araçsal Sebep" Kavramları Açısından Değerlendirilmesi

Authors : Erdem AKIN

Pages : 1571-1585

Doi:10.18506/anemon.822281

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2021-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Kargışlar (beddualar/kötü dilekler) ait olduğu kültürün değer yapısının okunabileceği halk edebiyatının oldukça canlı anonim türlerindendir. Var olan yapıya veya kişiye, gruba ve eyleme karşı tepki aracı, onun kötü duruma düşme noktasında duygu ve düşüncelerin net ifadesidir. İstenmeyen bir duruma düşerek haksızlık karşısında yapacak bir şeyi olmayan kişi, içinde bulunduğu üzüntü, kızgınlık, çaresizlik gibi durumlardan çıkış yolu olarak kargışları kullanır. İşlevsel bir kültür aracı olarak kargışlar sahip olduğu sembolik anlatım gücü ve barındığı kültürel değerler itibariyle bugün de Türk kültürü ve toplumsal yapısı içinde her bir ferdin başvurduğu edebiyat ürünlerindendir. Bu çalışmada, kargışlar; öncelikle iki karşıt unsuru barındırması ve uyandırması sebebiyle “dikotomi”, ardından sosyal yapının dengelenmesi ve düzenlenmesini sağlaması açısından “anti-yapı”, bireyler arasında yayılması sebebiyle "araçsal sebep" ve son olarak hedef aldığı unsurlar bakımından "hedef-yapı" kavramları açısından ele alınmıştır. Günlük dilde sıkça kullanılan kargışlar; söz konusu kavramlar çerçevesinde, geniş bir kargış örneklemi üzerinden değerlendirilmiş, böylece yapı itibariyle kargışların anlam dünyasına girilmesi amaçlanmıştır.
Keywords : Kargış Beddua, Dikotomi, Antiyapı, Araçsal Sebep, Hedef yapı