TÜRK VE KIRGIZ EDEBİYATINDA AĞITLAR

Authors : Asil ŞENGÜN

Pages : 148-159

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2018-06-30

Article Type : Other Papers

Abstract :Yeryüzünde yaşayan her milletin kendine has bir kültürü bulunmaktadır. Milletlerin kültürleri o milletin yaşadığı tarihi süreç içerisinde çeşitli sebeplere bağlı olarak gelişir, gelişirken de değişikliklere maruz kalır. Bir milletin kültürünün temelini sahip olduğu gelenek-görenekler, örf-adetler ve bunlara bağlı olarak gerçekleştirilen uygulamalar oluşturmaktadır. Gelenek-göreneklerin temlini ise insanoğlunun bu dünyada yaşadığı hayatı süresince başından geçirdiği hayatın geçiş dönemlerdeki uygulamalar teşkil etmektedir. Geçiş dönemleri veya geçiş törenleri olarak adlandırılan bu aşamalarda çeşitli etkinlikler gerçekleştirilir. En önemli geçiş törenleri doğum, düğün ve ölüm olayına bağlı olarak yapılanlarıdır. Bu geçiş törenleri etrafında her halkın söylediği şiirler bulunmaktadır. Bu şiirlerden biri de ölüm ve ayrılık acısı nedeniyle dile getirilen şiirlerdir. Türk Edebiyatında ölüm ve ayrılık acısıyla çoğunlukla irticalen söylenen bu şiirlere ağıt denmektedir. Ağıtların kaynağı Türk Edebiyatının İslam öncesi devrine dayanmaktadır. Bu şiir türünün başlangıçta söyleyeni unutulsa da, günümüzde anonim olmayan ağıtlar da yazılmıştır. Türklerde ve Kırgızlarda insanoğlunun hayatındaki en önemli geçiş dönemlerinden biri olan ölüm hadisesine bağlı olarak söylenen ağıtlar iki halkın sözlü edebiyatının temelinde aynı kaynaktan beslenmesine bağlanıp gelişmesine rağmen, zaman içerisinde iki halkın geleneğinde bu türün gelişimi farklılık göstermiştir. Türk Edebiyatında ölüm ve ayrılık hadisesine bağlı olarak söylenen ağıtlar, sadece ağıtlar başlığı altında toplanırken, Kırgız Edebiyatında bu şiirler Mun-Zar Irları başlığı altında Kereez, Uguzuv, Joktav, Koşok dört bölümden oluşmaktadır. Makalede ağıtların Türk Edebiyatında ve Kırgız Edebiyatında yapılan araştırmalarda nasıl tasnif edildiği örnekler desteklenerek karşılaştırılması yapılmaktadır.
Keywords : Kırgızlarda ve Türklerde ağıt, Ölüm, Ağıt, Gelenek Görenek