ATABETÜ’L-HAKÂYIK’TA GEÇEN ATASÖZLERİ ÜZERİNE İŞLEVSEL KURAMA GÖRE BİR DEĞERLENDİRME

Authors : Mustafa EREN

Pages : 192-203

View : 13 | Download : 3

Publication Date : 2020-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Özet İslami Dönem Türk Edebiyatının ilk eserlerinden biri olan Atabetü’l-Hakâyık 12. yüzyılda yaşadığı bilinen Edip Ahmet Yüknekî’nin dinî nasihatlerinin olduğu bir öğüt kitabıdır. 40 beyit ve 101 dörtlükten oluşan eser aruz ölçüsüyle Kaşgar dilinde yazılmıştır. Atabetü’l-Hakâyık’ta ağırlıklı olarak bilgi ve akıl, dil ve söz, dünyanın gelip geçiciliği, yardımlaşma, dostluk ve arkadaşlık, kader ile alakalı birçok atasözü yer almaktadır. Atasözleri, atalarımızın yüzyıllar boyunca karşılaştıkları olay ve tecrübelerden aldıkları dersleri bir nasihat şeklinde gelecek nesillere aktardıkları dilden dile dolaşarak kalıplaşmış özlü sözlerdir. Atabetü’l-Hakâyık’ta geçen atasözleri ile günümüzde aynı konularda söylenen atasözleri bağlamsal olarak değerlendirildiğinde aralarında anlamsal olarak farklılık olmadığı tespit edilmiştir. İşlevsel kurama göre bir anlatı kendisini dinleyen ve yorumlayan olmadan anlamsızdır. Bu kuram metnin bağlamına ve icrasına insert ignore into journalissuearticles values(ortam ve performansına); önem vererek folklor ürününü anlatıldığı ortam ve anlatımına göre değerlendirir. Bu kuramda anlatıcı, dinleyici, metnin işlevi ve anlatım ortamı önemlidir. Bu çalışmada Atabetü’l-Hakâyık’ta geçen atasözleri işlevsel kurama göre anlamlandırılarak günümüzde benzer konularda söylenen atasözleri ile karşılaştırılacaktır.
Keywords : Atabetül Hakâyık, Atasözleri, İşlevsel kuram