Manzum İki Dinî Halk Hikâyesi Karşılaştırması: Anadolu Sahası Haza Mevlüd-İ Geyik İle Kazak Sahası Giyik

Authors : Selma ADAY

Pages : 44-62

View : 40 | Download : 56

Publication Date : 2023-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu sahası Dinî- Tasavvufî Türk Halk Edebiyatı’nın ilk örneklerinden kabul edebileceğimiz manzum dinî hikâyeler ile Türkistan’da Kazak Türklerinin İslâm dinini benimsemesini sağlayan küçük hacimli dini jırlar İslam’ın hükümlerini anlatmada aynı misyonu üstlenmişler ve dini değerlerin kabulünde oldukça etkili olmuşlardır. Bu metinler önce sözlü kültür yoluyla dinleyiciyle daha sonra da yazılı kültür yoluyla da okuyucuyla buluşmuş ve her iki sahada da oldukça rağbet görmüşlerdir. Anadolu sahasında destan, hikâye, mevlid,kıssa olarak adlandırılan bu türlere Kazak sahasında, dinî destan, jır ve ölen denilmektedir. Tür adlandırmaları farklı da olsa Geyik destanları Türk Dünyasının ortak kültür miraslarındandır. Bu çalışmada Kütahya Vahid Paşa Yazma Eserler Kütüphanesi’nde 3336 demirbaş numarasıyla kayıtlı bir destan mecmuasında yer alan Mevlüd-i Geyik ile Kazak sahası 100 ciltlik “Babalar Sözi insert ignore into journalissuearticles values(Atalar Sözü);” kitap serisinden 10. Cildinde yer alan “Giyik/Geyik” adlı dinî hikâye metni karşılaştırılması yapı, muhteva, tipler ve motif açısından yapılmıştır. Çalışmanın sonuna Anadolu sahası Geyik hikâyesi transkripsiyonlu metni ile Kazak sahası Geyik hikâyesi Türkiye Türkçesine aktarılarak verilmiştir.
Keywords : Dinî hikâye, Geyik destanları, Motif, Tip