Bir Varoluş Problemi Olarak Ölüm ve Ölüme Meydan Okuyan İki Kahraman: Gılgamış ve Deli Dumrul

Authors : Esra Akbalık

Pages : 68-80

Doi:10.61729/uhad.1409289

View : 47 | Download : 47

Publication Date : 2024-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, birisi insanlık tarihinin en eski destanlarından olan Gılgamış, diğeri ise Türk kültür tarihinin önemli destanlarından olan Deli Dumrul boyunda, kahramanların ölüm ile ilişki ve mücadele sürecine odaklanacaktır. Yaşam döngüsünün önemli bir durağı ve onun tamamlayıcı bir parçası olan ölüm, hem bireysel hem de toplumsal olarak hiçbir dönemde basit bir hadise gibi görülmemiştir. Esas itibari ile insanın evrensel ve temel varoluşsal trajedisi olan ölüm bilinci, insanın hayata karşı tavır alışında ve hayatı anlamlandırışındaki en temel unsurlardan biridir. Mitolojik metinler, efsaneler masallar, destanlar, hikâyeler vb. insanlık tarihinin anlatmalarında ölümün sıklıkla işlenen önemli ve belirleyici temalardan biri olduğu görülür. Bu bağlamda, ölüm teması merkezinde yol alan Gılgamış ve Deli Dumrul destanları öncelikle ‘var oluş’ perspektifinden ele alınacak; Joseph Campbell’ın Kahramanın Sonsuz Yolculuğu çalışmasında esas aldığı “ayrılma ( yola çıkış) / erginlenme / dönüş” formülü zemininde okunacaktır. Ölüm, Gılgamış ve Deli Dumrul’un meydan okuduğu, ölümsüzlük için yola çıktıkları, çeşitli mücadelelerden geçtikleri ve en nihayet farklı bir olgunlukla döndükleri bir düzlemde akar. Birisi evrensel diğeri ulusal iki önemli destanın kahramanlarının birbirine benzeyen ortak macerası mukayese edilmek sureti ile değerlendirilecektir.
Keywords : Destan, ölüm, inanç, erginleme, Gılgamış, Deli Dumrul