Çoklu Zekâ Kuramı Ekseninde Dede Korkut Anlatıları

Authors : Aynur Koçak, Tuğba Mezlin

Pages : 180-201

Doi:10.61729/uhad.1565105

View : 54 | Download : 46

Publication Date : 2024-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Oğuzların kültürünü, değerlerini, hayatı yaşayış biçimini aktaran Dede Korkut Kitabı Türk toplumunun zekâsını ortaya koymada yararlanılabilecek en zengin kaynaklardan biridir. Oğuz toplumunun zekâsını ve ortak bilincini yansıtan Dede Korkut Kitabı’nda zekânın farklı boyutları da görülmektedir. Howard Gardner’ın geliştirdiği “Çoklu Zekâ Kuramı”nda insanların farklı zekâ alanlarına sahip oldukları ve potansiyelini açığa çıkarıp şartlar elverişli hâle geldiğinde her insanda bu zekâ alanlarının görülebileceği ifade edilmiştir. Bu yönüyle eğitim ile doğru orantılı olan Çoklu Zekâ Kuramı, Türk toplumunun kendi kendini eğitebilmesi yoluyla edebî eserlerde farklı zekâ alanlarında tezahür etmiştir. Gardner “Zihin Çerçeveleri” isimli eserinde Çoklu Zekâ Kuramını ortaya koyarak zekâ alanlarını, dil zekâsı, müzikal zekâ, uzamsal zekâ, kişisel zekâ, kişilerarası zekâ, matematik zekâsı, bedensel zekâ olarak sınıflandırmış ve ardından doğa zekâsı, varoluşçu zekâ, ruhsal zekânın varlığı üzerine tartışmalara da “İntelligence Reframed” eseriyle cevap vermiştir. Araştırmacı, bu zekâ alanları içerisinden ancak doğa zekâsını kuramına açıkça gözlenebilir olmasından dolayı sekizinci zekâ olarak dahil etmiştir. Gardner’ın kuramında ifade edilen sekiz zekâ alanı Dede Korkut Kitabı’nda tespit edilebilmektedir. Çoklu Zekâ Kuramının izleri birçok edebî eserde gözlenmekte olup Dede Korkut Hikâyeleri içerisinde de sekiz zekâ alanı görülebilmektedir. Ancak eserde tüm zekâ alanlarına sahip olan yegâne isim Dede Korkut’un kendisidir. Bu zamana kadar Dede Korkut Kitabı’na Türk toplumunun sahip olduğu üst bir zekânın ürünü olarak bakılmamıştır. Bu çalışmada sekiz zekâ alanı tanımlanmış, bu zekâ alanlarının Dede Korkut’a nasıl uyarlanabildiği ele alınmıştır.
Keywords : Dede Korkut Kitabı, Çoklu Zekâ, Howard Gardner, Zekâ Alanları