Merkezi Asya`da Uygur Çalışmaları: Tarihsel Bir İnceleme

Authors :

Pages : 99-124

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2022-02-28

Article Type : Other Papers

Abstract :Sovyet makamları, Merkezi Asya`daki Uygur araştırmalarını hem pratik hem de ideolojik amaçlarla teşvik etti; Sovyet Uygurlarının kültür merkezi Kazakistan ve başkenti Alma-Ata olduğundan, Rusya ve diğer Merkezi Asya cumhuriyetlerinde de araştırmalar yapılsa da, Uygur çalışmalarının kurumsal gelişimi Kazakistan`da da gerçekleşti. Yoğun Uygur çalışmaları 1940`larda başladı ve tarih ve kültürün farklı yönlerini ele aldı. Uygur çalışmalarının zirvesine, 1986-1995 yılları arasında Kazak SSR Bilimler Akademisi`ndeki Uygur Araştırmaları Araştırma Enstitüsü`nün kurulduğu dönemde ulaşıldı ve daha sonra Sovyet hükümeti tarafından Kazak milliyetçi aydınlarının iradesine karşı kurulduğu için oldukça zahmetsizce kapatıldı. Kapatılmasının bir diğer önemli nedeni ise Şanghay İşbirliği Teşkilatı`nın kurulmasından sonra Merkezi Asya`da son derece etkili hale gelen Çin`in uyguladığı baskıydı. Sovyet Merkezi Asya`da yapılan akademik araştırmalar, Çin`in Sincan Uygur Özerk Bölgesi`ndeki alanın gelişimini etkilediğinden, Uygur çalışmaları alanı dilbilim, edebiyat ve tarihte kayda değer başarılar elde etti. Örneğin, SUÖB’de ki dil araştırmaları, Kazakistanlı bilim adamları tarafından yayınlanan çalışmalardan güçlü bir şekilde etkilenmiştir. Sovyet Merkezi Asya`sında yürütülen tarih çalışmaları, Uygur milliyetçi ideolojisinin şekillenmesinde ve SUÖB`de ki Uygur tarihi araştırmalarının şekillenmesinde büyük rol oynadı.
Keywords : Çin, Rusya, Doğu Türkistan, Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Kazakistan, Uyguroloji, SSCB`de Uyguroloji, Uygur Dili