Torguud Oyratları Ve Manas Destanı’nda Torguudlar

Authors : Raşit ÇÖLOĞLU

Pages : 207-225

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2022-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalenin amacı Torguudların kökenleri hakkındaki görüşleri değerlendirmek; Türk ve Moğol dünyasındaki tarihsel rollerini incelemek ve Manas Destanı’ndaki ayrıcalıklı konumlarını ortaya koymaktır. Makalenin ilk bölümü olan Torguudların tarihleriyle ilgili kısımda tarama, tasnif, tahlil, eleştiri ve sentez yöntemleri kullanılmıştır. Manas Destanı’yla ilgili bölümünde ise metin analizi yöntemi kullanılmıştır. Torguudların kökenleri Kereyitlere dayanır ve bu boy XIV. yüzyılda Oyrat birliğine katılmıştır. Torguud adının kaynağı konusunda en çok taraftar bulan görüş onların Cengiz Han’ın özel muhafızları olan “turqaq keşig”lere dayandığıdır. Bu makalenin iddiası ise onların Gök Türklerin insert ignore into journalissuearticles values(Türküt); bakiyeleri olabilecekleri şeklindedir. Torguudların tarihlerinin kısaca ele alınmasının ardından Manas Destanı’nın Radloff, Cusup Mamay, Karalayev ve Orozbakov varyantlarında Torguudların insert ignore into journalissuearticles values(Tırgoot); nasıl geçtikleri incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda Radloff varyantında Tırgoot etnoniminin yer almadığı ama Torguudların içinde yer aldığı“dört Oyrat” boy yapısına değinildiği görülmüştür. Cusup Mamay varyantında bir kez geçen Tırgootlar Talas’ın eski sakinleridir. Karalayev varyantında birçok defa geçen Tırgootlar ise Kara Kıtay, Mançu ve Moğol halklarının müttefikidir. Aynı zamanda bu varyantta Tırgootlar Kökötöy’ün aşına davet edilirler ve hanları Büyük Savaş sırasında Almambet tarafından öldürülür. Tırgootlara en geniş yer Orozbakov varyantından ayrılmıştır. Metinde Torguudların ataları Kereyitlerin dâhil olduğu Zubu devletine atıfta bulunulur. Diğer yandan sık sık Torguudların Türk kökenli oldukları, Kırgızlarla bir atadan geldikleri ancak Kıtay’ın kandırması yüzünden Türklükten uzaklaştıkları vurgulanır. Ayrıca diğer varyantlarda da yer alan Manas’ın Kalmuklar için çalışan kötü niyetli akrabası Közkaman bu metinde Torguudlara mensuptur. Bu ayrıntı Kırgızlarla Torguudlar arasındaki köken birliğinin boyutlarını ortaya koyar. Böylece Torguudların Türk soyundan geldiği şeklindeki iddiamız Manas Destanı’yla da desteklenir.
Keywords : Torguud, Kalmuk, Gök Türkler, Manas, Orozbakov, Karalayev, Mamay