“ANAYASAYA HAYIR DEMEK”: 1961 ANAYASA REFERANDUMU VE SAMSUN

Authors : Önder DUMAN

Pages : 225-246

Doi:10.18220/kid.482258

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2018-11-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Vatandaşların muhtelif siyasî ve toplumsal sorunlara dair görüşünü almak için başvurulan referandum, son bir asırlık dönemde dünyada sıkça uygulanan demokratik bir yöntemdir. Genellikle anayasa, sınırlar, kamusal düzenlemeler ve uluslararası birliklere katılım gibi konularda referanduma gidilirken, Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk referandum 27 Mayıs 1960 askerî darbesi sonrası hazırlanan anayasaya yönelik olarak 9 Temmuz 1961’de yapılmıştır. Askerî yönetimin hüküm sürdüğü bir ortamda, sıkıyönetim koşullarında yapılan referandumda halk yüzde 62 oranında “evet” derken, “hayır” oyları yüzde 38’de kalmıştır. Referandumda anayasaya çoğunlukla “Hayır” oyu veren illerden biri de Samsun’dur. Propaganda sürecinde siyasilerin, derneklerin ve sivil toplum kuruluşlarının desteği ile yoğun bir “evet” kampanyası yürütülmesine rağmen Samsun’da halk yüzde 57 oranında anayasaya “hayır” demiştir. Çalışmada ülkedeki anayasa yapım ve referandum propaganda süreci ile eşzamanlı olarak Samsun’da yaşananlar ve ortaya çıkan hayır sonucunun dinamikleri arşiv belgeleri, süreli yayınlar ve sözlü kaynaklar üzerinden tespit edilmektedir.      
Keywords : Samsun, 1961 Anayasası, Referandum, Propaganda