DİL SEFERBERLİĞİ KAPSAMINDA BİRİNCİ DERLEME ÇALISMASI: RİZE ÖRNEĞİ

Authors : Muzaffer UZUN

Pages : 109-138

Doi:10.18220/kid.313424

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2017-05-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir toplumun tarihî, kültürel yolculuğundan izler taşıyan ağızlar, aynı zamanda ölçünlü dili besleyen ana damarlardan biri olagelmiştir. Toplumun dünyaya bakış açısını, yaşamını, tepkilerini, zekâsını yansıtan ağızlarla ilgili dil unsurlarının kullanımı, millî kimliğin tesisi ve aktarımında da hep başrolde olmuştur. Bu amaç doğrultusunda Cumhuriyet’le millî bir yapının inşasında tesis edilen kurumlardan biri de Türk Dili Tetkik Cemiyeti olmuş ve Cemiyet ’in kendi kaynaklarıyla beslenen bir dil oluşturma gayretleri ile önce Türkiye’de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi sonra Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü adında iki önemli eser ortaya konulmuştur.. Birinci derleme faaliyeti ile başlatılan dil seferberliğinin yansımalarını ilk sayısı 6 Ağustos 1931’de yayımlanan Rize gazetesinde görmek de mümkündür. Bu çalışmada, dil devrimi ile başlayan çalışmalar ekseninde söz derleme heyeti tarafından toplanıp Rize gazetesinde yayımlanan kelimelerin daha sonra hazırlanmış olan dergi ve sözlüklere katkısı ele alınmıştır. Gazetenin 23 Mart 1933 tarihli 84. sayısı ile başlayıp 10 Ağustos 1933 tarihinde yayımlanmış 104. sayısına kadar olan bölümünden Vilayet Söz Derleme Heyeti tarafından derleme faaliyetleri sonucu elde edilmiş ve gazetede yayımlanmış 310 kelime tespit ve tasnif edilerek değerlendirmeye tabi tutulmuştur. 
Keywords : Ağız, Söz derleme