Erken Cumhuriyet Döneminde Claude Farrère’in Gözünden Türkler

Authors : Nesrin TEKİN ÇETİN, Fatma Büşra SÜVERDEM, Gökçe Mine OLGUN, Dilara PINARBAŞI, Mehmet KÖLE

Pages : 73-85

Doi:10.56387/ahbvedebiyat.1192656

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2023-04-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplumda değişimlerin ve yeniden yapılanmaların yaşandığı Erken Cumhuriyet Dönemi’nde, Batı ülkelerinden söylemleri, yazıları ve tavırları ile “Türk dostu” olarak anılan pek çok isimden bahsedilebilir. Bu isimlerden biri de Fransız yazar Claude Farrère’dir. Farrère, bir imparatorluğun çöküşünün çerçevesini çizen elli yıllık süre boyunca Türkiye\`de seyahat edebilen tek Fransız yazardır ve hem eski imparatorluğa hem de yeni Türkiye’ye ve hızla farklılaşan iki dünyanın menteşesinde yer alan bir ulusun dirilişine tanıklık etmiştir. Farrère’e “kötü gün dostu” denmesini sağlayan etken, ülkeye kritik bir zaman diliminde gelmesi ve şahsi kabiliyetlerini ve derin dostluğunu Türkiye’nin çıkarlarına adamış olmasıdır. Bu anlamda Farrère’in Türkiye seyahatleri, burada geçirdiği süre boyunca yaptıkları, gözlemleri ve fikirleri önem taşımaktadır. Farrère’in Türkiye ve Türklere olan ilgisi Türkiye’ye yaptığı seyahatlerde kendini göstermekte, fikir ve izlenimleri ise eserlerinde ve demeçlerinde açığa çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Farrère’in Türkiye seyahatlerini, Türkiye ve Türkler hakkındaki fikirlerini ele almaktır. Çalışmanın kapsam ve sınırlılıkları doğrultusunda Farrère’in Türkiye ve Türkler ile kurduğu ilişkinin tarihsel ve coğrafi bir haritası çizilmeye çalışılmıştır. Farrère’in ilk kez 1902 yılında önyargılarla geldiği Türkiye’de kaldığı süre boyunca Türk halkını tanıyarak fikirlerinin değişimine odaklanılmış, beslediği dostane duyguların Türklere has “hoşgörü”, “yardımseverlik”, “gurur”, “cesaret” gibi özelliklerle açıkladığı gerekçeleri, eserlerinde yer bulan gündelik hayattaki yansımalarıyla ele alınmıştır. Kurtuluş mücadelesi sırasında Mustafa Kemal ile olan görüşmesine odaklanılmış ve edebî bir üslupla ele aldığı görüşmenin ayrıntıları irdelenmiştir. Gerek sivil olarak gerekse Fransız devletinin kendine verdiği yetkilerle Fransa-Türkiye arasında edindiği arabulucu konumun siyasi konjonktürde taşıdığı önemin altı çizilmiştir. Farrère bazı fikir ayrılıklarına düşse de her zaman Türklerin yanında olmuştur. Eserlerinde ve gazete yazılarında Türk halkının sesini duyurmuş, kimi siyasi kararlarda etki sahibi olmuş, o dönemin tarihsel bağlamı içinde önem taşıyan bir şahsiyettir. Son olarak, Farrère’in Türklere verdiği destek ve Türk kültürüne beslediği güzel duygular tarihe bir not olarak düşmüş ve ister öznel ister eleştirel bağlamda, yabancı bir yazarın gözünden kendimizi görme imkânını sağlamıştır.
Keywords : Erken Cumhuriyet Dönemi, Claude Farrère, Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye, Türkler