DİLBİLİMSEL BAKIŞ VE JACQUES LACAN’DA DİLİN YAPISAL İŞLEVİ

Authors : Devrim Avşar

Pages : 41-57

Doi:10.56387/ahbvedebiyat.1495524

View : 111 | Download : 69

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, psikanalitik düşünür Jacques Lacan’ın dile yüklediği yapısal işlevin modern dilbilimin temel bazı tezleriyle olan ilişkisini değerlendirir. Ele alınan dilbilimsel bakış ile Lacan’ın görüşleri arasındaki ilişkiyi ören hattın ortak bir yapısalcı bakış açısı olduğu görülmüştür. Lacancı kuram olarak adlandırılan psikanalitik bakış açısının temelinde disiplinler arası etkileşimin yer aldığı, çoğu araştırmacı ve düşünce insanı tarafından dile getirilir. Lacan özellikle dilbilimci Ferdinand de Saussure’ün dilsel beceri, dilin toplumsal ve konuşma kısımlarını anlatmak için kullandığı langage, langue ve parole terimlerini kendi kuramına taşıyıp onları kavramsal düzeyde anlamlandırmıştır. Yine Saussure’ün gösterge kavramını da ele alan Lacan, gösterenin öznenin kuruluşundaki işlevine ilişkin kuramsal bir yaklaşım geliştirmiştir. Lacan’ın etkilendiği bir başka dilbilimci ise, Roman Jakobson’dur. Lacan, Jakobson’un metafor ve metonimi kavramlarını, sırasıyla Freud’un yoğunlaşma ve yerdeğiştirme kavramlarıyla ilişkilendirerek psikolojik süreçler ile dil ve konuşma arasındaki bazı işlevsel olguların varlığına işaret etmiştir. Böylece Lacan, dilbilimsel kuramlardan aldığı destekle psikanalitik ve felsefe alanında çokça tartışılan özne ve öteki gibi kavramları geliştirir. Özellikle bu iki kavram modern felsefede önemli tartışmalara yol açmış olup, yeni felsefi akımların ortaya çıkmasında katkı sunmuştur. Bu katkı, yapısalcılık, postyapısalcılık, yapısöküm, postmodernizm gibi akımların gelişiminde gözlemlenebilir.
Keywords : Dil, Lacan, Saussure, Özne, Gösterge