TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİNDE ALFABE TARTIŞMALARI VE HARF İNKILABI

Authors : Oğuzhan Önder

Pages : 69-79

Doi:10.56387/ahbvedebiyat.1502952

View : 104 | Download : 129

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Geçmişten günümüze kadarki süreçte toplumlar konuştukları dili, görsel olarak ifade edebilmek için çeşitli işaretler kullanmışlardır. Türk milletinin tarih boyunca farklı alfabeler kullandığı bilinen bir gerçektir. İslamiyet’ten önce Kök-Türk ve Uygur alfabelerini kullanan Türkler, İslamiyet’in din olarak kabul edilmesi ile birlikte, yakın münasebet içinde olduğu Farslılardan, Fars gramer yapısı temelinde Arap alfabesini almış, 1 Kasım 1928 tarihinde Yeni Türk harflerinin kabul ve tatbiki hakkındaki kanunun kabul edilmesine kadar kullanmıştır. Bu tarihten itibaren kullanılmaya başlanan Latin alfabesi ile Harf İnkılabı Türk modernleşme hareketleri içerisinde, yıllardır en çok tartışılan inkılaplardan biri olmuştur. Sadece İnkılabın gerçekleştirildiği cumhuriyet dönemi ve sonrasında değil, Osmanlı Devleti’nin son döneminde de alfabe değişikliğinin aydınlar tarafından tartışıldığı görülmektedir. Alfabe değişikliğine aydın yaklaşımları zaman zaman ideolojik seviyede kalsa da önemli eleştiriler yapıldığı da bir gerçektir. Cumhuriyetin ilanından sonraki süreçte alfabe değişikliği tartışmalarında kimi aydınlar Latin alfabesine geçişi tamamen reddederken, kimileri zaman kaybetmeden geçilmesi gerektiğini düşünüyordu. Bunun yanında Latin alfabesine geçişe muhalefet şerhi koyan bazı aydınların da geçişin nasıl yapılabileceği üzerine çözüm önerileri ürettikleri gözlemlenmektedir. Ayrıca alfabe değişikliğinin ardından yapılan dil devrimi çalışmaları, bu tartışmaların yoğunlaştığı başka bir saha olarak karşımıza çıkmaktadır. Sovyetler Birliği’nin 1991’de dağılmasının ardından bağımsızlıklarını kazanan Türk dünyası ile dil ve kültür birliğini sağlamak, eğitim ve bilim alanında iş birliğini artırmak için ortak bir Türk alfabesinin geliştirilmesinin önemi üzerinde durulmaktadır.
Keywords : Türk Modernleşmesi, Harf İnkılabı, Alfabe Devrimi, Arap Alfabesi, Latin Alfabesi