A Conceptual Perspective on the Neo-Patrimonial Administration Approach of Abdülhamid II’s Enlightening Despotism Dichotomy

Authors : Tunay ŞENDAL

Pages : 41-54

Doi:10.25272/icps.1008220

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Latince patrimonium insert ignore into journalissuearticles values(babadan gelen miras, mülk); sözcüğünden türetilen patrimonyalizm kavramı, Patron kelimesi ile enterkonnekte şekilde tüm siyasi ve içtimai yapının hükümdarın şahsi egemenliğinde bulunduğu yönetsel biçime karşılık gelmektedir. Osmanlı içtimai yapısına ilişkin yaklaşımda Halil İnalcık’ın da önemli argümanlarından birini oluşturan patrimonyal yönetim anlayışı, hükümdarın devlet yapısı içerisindeki idari organizasyonu kişisel aracı olarak kullandığı bir sultanizm formunu temsil etmektedir. Osmanlı Devleti’nde 17. Yüzyılda aşınmaya başlayan patrimonyalist yönetim anlayışı, II. Abdülhamid döneminde yerini neo-patrimonyalist bir yaklaşımla tazelemiş ve bu yeni siyasi kimlik, II. Abdülhamid’in yürüttüğü siyasal ve sosyal politik tutum çerçevesini oluşturan aydınlanmacı despotizm dikotomisiyle şekillenmiştir. Çağın zorunlu kılmış olduğu modernizasyona entegre olma sürecini de kapsayan bu dönem, Osmanlı’nın 18. Yüzyılda geliştirdiği otoriter modernite anlayışının fenotipi şeklinde tezahür etmiştir. II. Abdülhamid, bu paradoks görünümlü siyasi eksende bir taraftan Batılı sosyo-külltürel reformist bir çizgi takip ederken diğer taraftan da baskın bir tutum ekspoze ederek otoritesini sağlamlaştırmak istemiş ancak bu dönemde hayat kazandırılan reformların mantalitesi, Batının entelektüel diyalektiğinden ziyade şekil açısından örnek alındığı bir düzen inşa etmiştir.
Keywords : II Abdülhamid, Neo patrimonyalizm, Aydınlanmacı Despotizm, Osmanlı Modernizasyonu