TARAFLARIN İFA YERİ ANLAŞMASI YAPARAK HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU`NUN YETKİ SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİ DOLANMALARI

Authors : Osman DURAN

Pages : 37-68

Doi:10.34246/ahbvuhfd.1202508

View : 11 | Download : 13

Publication Date : 2023-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu insert ignore into journalissuearticles values(HMK); m. 17 ile yetki sözleşmesi yapabilecek kişileri sınırlamıştır. Buna göre sadece tacirler ve kamu tüzel kişileri aralarında yetki sözleşmesi yapabileceklerdir. Bu hükmün getirilme amacı, daha güçlü olan tacir ve kamu tüzel kişisinin, zayıf olan tüketicileri mahkemenin yetkisini tayin bağlamında iradesini dayatmasının insert ignore into journalissuearticles values(empoze etmesinin); önüne geçmektir. Alman medeni usul hukukunda da yetki sözleşmesini yapabilmeye yetkili kişiler tacirler ve kamu hukuku tüzel kişileri ile sınırlandırılmaktadır insert ignore into journalissuearticles values(Medeni Usul Kanunu; deutsche Zivilprozessordnung; dZPO m. 38/1);. Yetki sözleşmeleri çoğunlukla uygulamada asıl sözleşmenin bir unsuru, şartı olarak düzenlenmektedir. Usul kanunlarında sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlıklara ilişkin olarak özel bir kesin olmayan yetki düzenlenesi daha mevcuttur. Bu düzenlemeye göre taraflar, ifa yerini kararlaştırarak yetkili mahkemeyi de tayin etmiş olurlar. Sözleşmenin bir tarafı tacir veya kamu tüzel diğer tarafı tüketici ya da her iki tarafı da tüketici olan durumlarda, aslında yetki sözleşmesi yapılabilmesi mümkün değil iken, taraflar ifa yerini diledikleri gibi insert ignore into journalissuearticles values(ya da bir taraf empoze ederek); kararlaştırdıklarında dolaylı olarak yetkili mahkemeyi de kararlaştırmış olurlar. Dolayısıyla yetki sözleşmesinin sınırlayıcı hükmünü dolanmış, kanuna karşı hile durumu yaratmış olurlar. Alman kanun koyucu yetki sözleşmesini yapabilecek kişileri sınırlarken, aynı zamanda ifa yerini belirleyerek yetkili mahkemeyi belirleyebilecek kişileri de sınırlamıştır. Ancak HMK\`da bu yönde hüküm eksiktir.
Keywords : yetki sözleşmesi, ifa yerinin belirlenmesi, ifa yeri mahkemesinin yetkisi, kanuna karşı hile, genel işlem şartları, contract of authority, determine the place of performance, authority of the place of performance court, situation of fraud against the law, general