YENİ UYGUR TÜRKÇESİ GRAMERLERİNDE KARŞILIĞI BULUNMAYAN KELİME GRUPLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Authors : Fatma Yeloğlu

Pages : 41-50

Doi:10.59182/tudad.1577668

View : 39 | Download : 37

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bugün Yeni Uygur Türkçesi diye adlandırılan ve konuşurlarının büyük çoğunluğu Türkistan coğrafyasının en doğusunda bulunan Türk lehçesi, 20. yüzyılın ilk yarısına kadar konuşma ve yazı dili olarak Çağatay Türkçesi şeklindeydi. 20. yüzyılın ilk yarısından sonra ise, Türkistan coğrafyasına hakim olan siyasi otoritenin etkisi ile Urumçi ağzına dayanan merkezi şive yazı dili olarak kullanılmaya başlanmıştır. 1920’li yılların başından 1980’ li yıllara kadar Yeni Uygur Türkçesi için pek çok kez farklı alfabe denenmiştir. Oluşturulan yeni alfabe ve imla ile yeni gramerler hazırlanmış ve uygulamaya konmuştur. Ancak hazırlanan bu gramerler Yeni Uygur Türkçesini esas almamış Sovyet ideolojisine göre hazırlanmıştır. Bu yüzden Yeni Uygur Türkçesi ve diğer Türk lehçeleri üzerine yapılan gramer incelemelerinde, konuşulan lehçe ile hazırlanan gramerlerin aynı doğrultuda olmadığı görülmüştür. Bu çalışmada 1990 yılında Almatı’da basılan ve Davut Turahmetov ve Mehemmetimin Obulkasımov tarafından derlenen “Almas Zerriler Uygur Halk Makal ve Temsilliri” kitabında yer alan atasözleri sözdizimsel olarak incelenmiş ve Yeni Uygur Türkçesi gramerlerinde karşılığı bulunmayan kelime grupları tespit edilmiştir.
Keywords : Yeni Uygur Türkçesi, atasözleri, kelime grupları, Almas Zerriler