ORHUN YAZITLARI’NDA Ş’NİN YAZIMI MESELESİ

Authors : Kadir YILMAZ

Pages : 65-76

Doi:10.30563/turklad.804903

View : 13 | Download : 5

Publication Date : 2021-06-20

Article Type : Conference Paper

Abstract :Orhun Yazıtları’nda kullanılan yazı sisteminin son derece gelişmiş bir yapıda olduğu, Thomsen ve Radloff’tan beri birçok araştırmacı tarafından dile getirilmiştir. Ancak Orhun Yazıtları’nda /ş/ ünsüzünün neden üç farklı işaretle insert ignore into journalissuearticles values(Ş-ş, S1-S, S2-s); karşılandığı, cevabı hâlâ tam olarak bulunamamış bir sorudur. Orhun Türkçesinde /ş/ ünsüzünü karşılamak için söz konusu farklı kullanımların keyfî veya yazım hatası olduğu yönündeki açıklamalar pek tatmin edici değildir. /-mIş/ geçmiş zaman sıfat-fiil ekinin Eski Uygurca metinlerde /-mIs/ biçiminin de varlığı, bazı Kıpçak grubu Türk lehçelerinde Eski Türkçedeki bütün ş’lerin sistemli olarak s’ye dönüşmüş olması ve Anadolu ağızlarında sistemli ş>s değişimi örneklerine rastlanması; Orhun Türkçesinde /ş/ ünsüzünü karşılamak için Ş insert ignore into journalissuearticles values(ş); işaretinin yanı sıra S1 insert ignore into journalissuearticles values(S); ve S2 insert ignore into journalissuearticles values(s); işaretlerinin de kullanılmasının bir ağız özelliği olduğunu göstermektedir. Bu çalışmayla Kül Tigin ve Bilge Kağan’da ş ağzının, Tonyukuk’ta ise s ağzının baskın olduğu; üç yazıt dikkate alındığında ise genel olarak s ağzının baskın olduğu anlaşılmaktadır. Sunulan veriler, Orhun Yazıtları üzerine yapılacak yeni okuma ve çalışmalar için yol gösterici olacaktır.
Keywords : Orhun Yazıtları, runik işaretler, ş ünsüzü, S ağzı, Ş ağzı