TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİRLİKTE BAĞLAMA EDATLARI ÜZERİNE

Authors : Ahmet Turan DOĞAN

Pages : 31-44

Doi:10.30563/turklad.1221679

View : 49 | Download : 45

Publication Date : 2023-06-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Her dilde çeşitli işlevler için kullanılan sözcükler vardır. Bu sözcükler de işlevlerine göre alt gruplara ayrılır. Bunlardan biri de dildeki çeşitli eşdeğer birimleri bağlama için kullanılan bağlama edatlarıdır. Bağlama edatları dilde bağlama işlevi için kullanılan dil bilgisel anlamlı sözcüklerdir. Türkçede bunların bir kısmı yapı bakımından basit, türemiş veya birleşik yapıda tek sözcükten, bir kısmı cümle temelli bir veya birden çok sözcükten, bir kısmı sözcük öbeği biçiminde birkaç sözcükten, bir kısmı aralarına bağlanan çeşitli birimler girmiş aynı veya birbirinden farklı sözcüklerden oluşmaktadır. Bu çalışmanın konusunu da çalışmada birlikte bağlama edatları olarak ele alınan son gruptaki bağlama edatları oluşturmaktadır. Yani, aynı veya farklı sözcüklerin aynı yapı içerisinde ancak birlikte kullanılarak bağlama edatını oluşturduğu birimler ele alınmıştır. Bu bağlama edatları yan yana kullanılmayan ancak birlikte bir işleve sahip olan birimlerdir. Çalışmada bunlarla ilgili değerlendirmelere yer verilmiş ve bunların Türkiye Türkçesindeki örnekleri gerek yazılı metinlerden seçilen gerekse de tarafımızca kurulan cümle örnekleri üzerinden verilmeye çalışılmıştır. Bunun yanında karşılaştırma yapmak için İngilizcede “correlative conjunction” olarak ele alınan bağlama edatlarına da değinilmiş ve bunlarla ilgili örneklere de yer verilmiştir. Buradan hareketle Türkiye Türkçesinde birlikte bağlama edatlarının da bulunduğu ve bunların da bağlama edatlarının yapısal değerlendirmesi içerisinde yer alması gerektiği ortaya konmuştur. Bunun yanında, sözcüklerin cümledeki işlevleri bakımından ele alınmasının onların türleri, anlamları, yapıları açısından doğru değerlendirilmesi için gerekli olduğuna dikkat çekilmiştir.
Keywords : Türkçe, Sözcük türü, Bağlama edatı, Birlikte bağlama edatı