ÖMER SEYFETTİN’DE BİLİM VE FELSEFE ALGISI

Authors : Mehmet Fatih DOĞRUCAN

Pages : 203-216

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2018-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Yakın dönem Türk felsefesi üzerine konu ş ulması gerektiğinde, Tanzimat dönemi ile Cumhuriyet arası dönemde eser veren spesifik birkaç pozitivist ve materyalist görüşteki düĢünürümüz ile bu dönemler ele alınmaktadır. Dü ş ünce derinliğiyle felsefe sorunlarına duyarlı olmu ş  ve eserlerini, felsefe ekolleriyle yakınlık kurarak olu ş turmu ş  olan o dönemin edipleri ise göz ardı edilmektedir. Eserleri, kapsamlı bir toplumsal dönü ş üme sebebiyet verdiği halde, bu eserlerin içindeki felsefe derinliği, ya çok tahlil edilememi ş  veya edebiyat disiplini dı ş ında değerlendirilmemi ş tir. Vermi ş  oldukları eserlerin, sadece edebi yönü açısından okuyucuya sunulması, onların eserleri üzerinde sadece edebi değeri açısından bir takım değerlendirmeleri mümkün kılmı ş  ama içeriğindeki felsefi ve sosyolojik konular, felsefe disiplini tarafından çok da irdelenmemi ş tir.  Ömer Seyfettin, eserlerine felsefe ve bilim disiplinlerini, olabildiği kadar, yerle ş tirmeyi ba ş aran bir edip olduğu kadar, felsefi düĢünce sistemini takip edebilmi ş  ve aktarabilmi ş  bir kiĢiliktir. Ayrıca Ömer Seyfettin‟in dönem felsefesi ile girmi ş  olduğu ili ş ki ve Batı felsefesi üzerinden yaptığı muhasebe, onun Türk düĢüncesi açısından bir devrim arayı ş ı olarak okunmalı, devrimin nefesinin yetmediği yerde ise evrime müsait bir sosyal bilimsel alan aramak olarak değerlendirilmelidir. Ömer Seyfettin‟in Türk dü ş ünce hayatında yaratığı kırılmanın, izleri inter-disipliner ve multi-disipliner çalı ş malarda kar ş ılığı yeni Türk hayatının sosyal bilimsel açılımları çerçevesinde incelenmelidir. Ömer Seyfettin, edebi eserleriyle tanınmı ş  olmasına rağmen, asıl duru ş  noktasını ya ş adığı dönemin felsefesi olarak belirlemi ş , bu felsefenin geli ş im ilkelerini ise dü ş ünce hayatına uygulamı ş tır. O dönemin Batı felsefesi genel duru ş  olarak dil merkezli ve mantıkçı dü ş ünce sistematikleri ile uğra ş maktayken, Ömer Seyfettin de dönemine kayıtsız kalmamı ş tır ve edebi eserlerine felsefi derinlik ile göstergebilimsel bir anlatımla yön vermi ş tir. Ömer Seyfettin‟de, felsefenin genel sorunlarının inceleme sahası olan, belirli düzeyde bir episteme algısı ve ba ş vurduğu bir ontoloji dü ş üncesi olduğunu gözleyebilmekteyiz. Yaslandığı epistemoloji, doğrudan bir felsefi sistem olmak yerine, kültür ve öğelerini belirleyen, onları toplumsal tecrübe olarak tasnifleyen bir epistemolojidir. Yaslandığı ontoloji ise Türk kültür yapısının in ş a ettiği toplum ve ona ait dinamikler olarak kar   öğelerini belirleyen, onları toplumsal tecrübe olarak tasnifleyen bir epistemolojidir. Yaslandığı ontoloji ise Türk kültür yapısının in ş a ettiği toplum ve ona ait dinamikler olarak kar ş ımıza çıkmaktadır. Toplum olmaklığın ontolojik arka planında ise devlet fikrini tartı ş tığını görmekteyiz. Ömer Seyfettin‟in akıl yürütme argümanlarında, bir problem olarak eski ile yeni olan düĢüncelerin, ya ş ayı ş  biçimlerinin bazen birbirine zıtlığı ifade edilirken, genel problem ise bu fikirlerin birbiriyle ili ş kisi üzerinden ele alınıp, bu iki zıtlığın uzla ş tırılma amacı güdülmesidir. Bu zamana kadar ediplerimizin ve özellikle Ömer Seyfettin‟in akıl yürütme biçimlerinin incelenmemi ş  olması, Türk düĢünce hayatının felsefi bir incelemeden geçmeden ihmal edildiğinin göstergesidir. Makalemiz Ömer Seyfettin‟de tespit edebildiğimiz felsefi yakla ş ımları göstermektedir. 
Keywords : Bilim Tarihi, Türk DüĢüncesi, Türk Pozivitizmi, Edebiyat Felsefesi, Ömer Seyfettin