Yeni Uygur Atasözlerinin Yönelim Metaforları Açısından İncelenmesi

Authors : Muhammet Yasin ÇAKIR

Pages : 126-140

Doi:10.46400/uygur.711188

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2020-06-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik anlamda metafor, sadece söz sanatı olarak görülürken modern/çağdaş metafor daha geniş bir kavram alanını ifade eder. En geniş anlamıyla metaforlar, duygularımızı ortaya çıkaran veya gizleyen dile ait unsurlardır. Atasözlerinde sık sık kullanılan metaforun bir türü de yönelim metaforlarıdır. Yönelim metaforları, insanların birbirleriyle iletişim kurarken yön odaklı kelimeleri kullanmasıyla oluşur. Yeni Uygur atasözlerinde de bu yönteme sıkça başvurulmuştur. Yeni Uygur atasözlerinde yönelimi sağlayan kelimeler: aldi insert ignore into journalissuearticles values(ön);/keyin insert ignore into journalissuearticles values(arka);, yuquri insert ignore into journalissuearticles values(yukarı);/ tüve insert ignore into journalissuearticles values(aşağı);, yiraq insert ignore into journalissuearticles values(uzak);/yéqin insert ignore into journalissuearticles values(yakın);, tar insert ignore into journalissuearticles values(dar);/keñ insert ignore into journalissuearticles values(geniş);, néri insert ignore into journalissuearticles values(öte);/beri insert ignore into journalissuearticles values(beri);, téş insert ignore into journalissuearticles values(dış);/iç insert ignore into journalissuearticles values(iç);’tir. Bu yer-yön bildiren kelimelerin yanında çiq- insert ignore into journalissuearticles values(çık-);/çüş- insert ignore into journalissuearticles values(düş-);, baş/ayaq, asmaninsert ignore into journalissuearticles values(gökyüzü);/yer gibi kelimeler de yönelim bildirmektedir. Yeni Uygur atasözlerinin seçilimi noktasında Kurtuluş Öztopçu’nun “Uygur Atasözleri ve Deyimleri” ile yüksek lisans tezimde çevirdiğim Muhemmet Rehim’in “Uyġur Xelq Maqal Temsilliri” kitaplarından faydalanılmıştır. Muhammet Emin Yıldızlı’nın “Yönelim Metaforlu Deyimlerin Sınıflandırılması” makalesinde kullanılan tasnif yönteminden yararlanılmış, ancak sıralı cümle yapısındaki bazı atasözleri bu tasnifte herhangi bir başlığa girmediği için yeni bir başlık daha eklenmiştir. Uygurların yönelim metaforları içinden en çok aldi insert ignore into journalissuearticles values(ön);/keyin insert ignore into journalissuearticles values(arka);, yiraq insert ignore into journalissuearticles values(uzak);/yéqin insert ignore into journalissuearticles values(yakın); metaforunu kullandıkları tespit edilmiştir. Yeni Uygur atasözlerinin daha önce metaforik açıdan incelenmemiş olması bu çalışmayı özgün kılan niteliklerdendir.
Keywords : uygur, atasözü, metafor, yönelim, maqal