Yeni Uygur Türkçesindeki Organ Adlarıyla Kurulmuş Deyimler

Authors : Meıherıayı AOSIMAN

Pages : 15-41

Doi:10.46400/uygur.771038

View : 9 | Download : 7

Publication Date : 2020-12-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede genel olarak Yeni Uygur Türkçesinde, yani şu an Doğu Türkistan bölgesindeki Uygur Türklerinin organ adlarıyla kullanmakta olduğu deyimler hakkındaki çalışmalar ele alınmıştır. Deyim, Uygur Türkçesindeki deyişiyle “İdiyom”, diğer Türk lehçelerinde de olduğu gibi “az söz ile çok anlam ifade etmenin” dilbilimindeki birimidir. Deyimlerin birçoğu söz sanatıdır; anlatıma güzellik, canlılık ve çekicilik katmak için kullanılır. Uygur Türkçesinde sadece deyimler üzerine çalışılmış bir sözlük veya kitap yoktur. Dolayısıyla, doğrudan erişebileceğimiz bir kaynak yoktur. Bu çalışma ile bu boşluk az da olsa doldurulmaya çalışılacaktır.  Bilindiği gibi, Çağdaş Türk lehçelerinde deyimler hakkında ortak bir görüş yoktur, Deyimler, Türkçe dil araştırmalarında sıklıkla karşılaştığımız, her devrin kültürel özelliklerini kendinde yansıtan önemli bir dil unsuru olarak hep dikkat çekmektedir. Uygur Türkçesi kültür, edebiyat ve söz varlığı açısından, Çağdaş Türk lehçeleri içinde önemli yer tutmaktadır. Uygur Türkçesindeki deyimler, özellikle de organ adlarıyla kullanılan deyimler, gerek yazı dilinde gerekse halk dilinde çok yaygın olarak kullanılan bir deyim türüdür. Çalışmamızda, Uygur Türkçesinde organ adlarıyla kurulmuş deyimler derlenerek anlamları, Türkiye Türkçesindeki karşılıkları veya yaklaşık anlamı açısından değerlendirilecektir.
Keywords : Yeni Uygur Türkçesi, Türkiye Türkçesi, Kalıplaşmış sözcük grubu, Deyim, Organ adı