MECELLE’NİN KÜLLÎ KAİDELERİ BAĞLAMINDA ÖRF VE ÂDET HUKUKUNUN İŞLEVLERİ

Authors : Süleyman Tepe, Veysel Kareni Bilgiç

Pages : 1093-1145

Doi:10.47136/asbuhfd.1575198

View : 112 | Download : 207

Publication Date : 2025-01-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı’nın son zamanlarında İslam hukukuna göre oluşturulan Mecelle-i Ahkam-ı Adliye, bünyesinde hukukunun genel prensipleri mesabesinde görülen çok sayıda küllî kâide barındırmaktadır. Bu kâidelerin çoğu evrensel olma vasfı dolayısıyla günümüz hukukuna değerli katkılar sunma potansiyeli taşımaktadır. Mecelle’de serdedilen bu prensiplerden önemli bir kısmı örf ve âdet hukukuna dairdir. Toplum içerisinde yaşayan hukuku ifade eden örf ve âdet kuralları haiz olduğu mühim işlevleri sayesinde insanların uymakla yükümlü oldukları resmi hukuk kurallarını muhtelif yönlerden etkilemektedir. Bu açıdan örf ve âdet kurallarının hukuk normlarının kaynağını teşkil etmesi, kanun ya da sözleşme boşluğunu doldurması ve hukuk metninin yorumlanmasını sağlaması gibi mühim işlevlerinin olduğu bilinmektedir. Bu çalışma günümüz hukukuna değerli katkılar sunacağı düşüncesiyle güncel değeri olan Mecelle’nin küllî kâideleri ışığı altında çeşitli fonksiyonlar açısından örf ve âdet kurallarını ele almaktadır. Makaleye konunun daha iyi anlaşılması adına öncelikle örf ve âdet hukukuyla ilgili kavramların açıklanması ile başlanmış daha sonra örf ve âdet kurallarının hukuk kuralı olabilmesi için taşıması gereken vasıflar incelenmiş, son bölümde ise örf ve âdet hukukunun işlevleri izah edilerek çalışma sona erdirilmiştir. Çalışma hazırlanırken temelde Mecelle’nin ilk dönem şerhlerinden istifade edilmiş ve gerektiğinde İslam hukukunun klasik kaynaklarına müracaat edilmiştir. Modern Türk hukuku örnekleri için hukuk başlangıcı ve Türk medeni hukuku ders kitaplarından yararlanılmıştır.
Keywords : İslam Hukuku, Osmanlı Hukuku, Mecelle, Kaide, Örf ve Âdet