Osmanlı İmparatorluğu’nun Taşrasında İdari Bir Problem: Yemen ve Hicaz Vilayeti Örneğinde Vali - Kumandan İkiliği (1895-1908)

Authors : Sinan ÇAKAR

Pages : 530-564

Doi:10.24186/vakanuvis.746038

View : 10 | Download : 3

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, Hicaz ve Yemen Vilayetleri örneğinde Osmanlı taşra idaresinde meydana gelen vali-kumandanlık ikiliğini konu edinecektir. Çalışmamızda, vali ve kumandanlık ikiliği olarak adlandırdığımız, vilayet dâhilindeki üst yetkililerin arasında yaşanan yetki çatışmalarının, vilayetin idaresine olan etkilerinin boyutları üzerinde duracağız. Yukarıda sözü edilen ikilik, belirtilen zaman çerçevesinde iki farklı örnekle açıklanacaktır. Makalenin ilk bölümünde, Hicaz Vilayeti örneğinde konu işlenecektir. Ahmed Ratib Paşa on üç yıl boyunca hem komutan hem de vali olarak Hicaz Vilayetini yönetmişti. Bir vilayetteki idari ve askeri yetkilerin bir kişiye verilmesi istikrarı sağlamıştı. Ancak bu durumun kusurları yönleri de bulunmaktaydı. Makalenin ikinci bölümünde Yemen Vilayeti örneğine geçilecektir. Yemen Vilayetinde durumlar farklıydı. Ele alınan süre zarfında dört farklı vali bölgede görev yapmıştı. Bazı durumlarda vali ve komutanlık makamları bir kişiye verilirken, bazı dönemlerde de bu makamlar iki farklı kişiye verilmiştir. Bu noktada, vali ve kumandan ikiliğinin bariz örneği olan Hilmi ve Abdullah Paşa arasındaki yetki çatışmasından bahsedilecektir. Sözü edilen her iki uygulamanın da vilayetin idaresine farklı sonuçları olmuştu. Makalenin sonuç bölümünde ise, her iki vilayette yapılan tercihlerin vilayete yaptığı etkilerini mukayeseli olarak ele alınacaktır.
Keywords : Hicaz Vilayeti, Yemen Vilayeti, Vali, Kumandan